محمد سیه چهره - Plant Breeding, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources
غفار کیانی - Department of Plant Breeding and Biotechnology, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources
مجید ستاری - Rice Research Institute of Iran, Deputy of Mazandaran
کمال کاظمی تبار - Department of Plant Breeding and Biotechnology, Sari University of Agricultural Sciences and Natural Resources
سعید نواب پور - Department of Plant Breeding, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources

چکیده مبسوط مقدهه و هدف: در برنج استفاده از نرعقیمی پیش شرط بهره برداری تجاری از هتروزیس است. دو سازوکار نرعقیمی تثبیت شده در برنج عبارتند از: نرعقیمی ژنتیکی سیتوپلاسمی (CMS) که یک سازوکار سه لاینی است و نرعقیمی ژنتیکی حساس به محیط (EGMS).  EGMS دارای دو نوع سازوکار است: PGMS و TGMS. لاین های TGMS وقتی طی مراحل شروع خوشه و گلدهی در دمای بالاتر از ۲۵-۳۰ درجه سانتی گراد باشند، عقیم می شوند. به منظور سرعت بخشیدن به توسعه لاین های TGMS در زمینه های ژنتیکی مختلف، انتخاب به کمک نشانگر (MAS) می تواند سرعت و دقت این انتقال را افزایش دهد. هدف از این پژوهش شناسایی محل کروموزومی ژن کنترل کننده صفت عقیمی TGMS و نشانگر SSR همبسته با این ژن در رقم نعمت TGMS می باشد. مواد و روش ها: برای انجام این پژوهش رقم نعمت TGMS با رقم فجر تلاقی داده شد تا جمعیت­ های F۲ و BC۱ برای انجام مطالعات ژنتیکی حاصل شوند. پس از استخراج DNA از ۱۴۲ ژنوتیپ و انجام PCR، نتایج مشاهده شده در نسل F۱، F۲  و BCF۱ به خوبی بیانگر این بود که صفت TGMS در نعمت TGMS توسط یک ژن مغلوب کنترل می گردد. برای تعیین نشانگر همبسته با ژن TGMS از ۱۴ نشانگر SSR استفاده شد. فراوانی نوترکیبی بین نشانگرها و لوکوس TGMS با استفاده از حداکثر درست نمایی و با فرض اینکه همه افراد کاملا عقیم از نظر مکان TGMS هموزیگوت می باشند، تخمین زده شد. برای انجام آزمون پیوستگی یا استقلال مکان های ژنی بین نشانگرها و ژن TGMS از دو روش آزمون کای اسکویر (χ۲) و مقیاس LOD بر اساس تجزیه تابع حداکثر درست نمایی انجام شد. یافته ها: در بین نشانگرها، آغازگرهای RM۱۱۰ و RM۲۹ همبستگی بالایی با ژن TGMS داشتند (به ترتیب ۵/۷۴ و ۱۱/۶۳ سانتی مورگان). نشانگرهای مختلفی توسط محققین برای ژن TGMS بر روی کروموزوم ۲ گزارش شده است. نتیجه گیری: استفاده از جهش در ایجاد عقیمی (TGMS) و تنوع در ژنوتیپ ارقام باعث شده تا نشانگرهای متفاوتی حتی برای یک ژن بخصوص گزارش شود. استفاده از نشانگری که همبستگی بالایی با این صفت داشته باشد (MAS) می تواند انتقال ژن TGMS را به ارقام دیگر تسهیل کند.

Molecular Marker, Rice, Segregating Populations, Temperature Sensitive Genic Male Sterility, برنج, جمعیت های درحال تفکیک, نرعقیمی حساس به دما, نشانگر مولکولی