زهره خلیلی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
اصغر دادبه - استاد دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران. نویسنده مسئول: adaadbeh@yahoo.com
احمد خیالی خطیبی - استادیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران، ایران

اگر به شخصیت‎های دیوان حافظ از حوزه روانشناسی نگریسته­شود، حضور کهن‎الگوها به­ویژه «آنیما» در آن‎ها دیده­می‎شود. در ابتدای غزل‎هایی که آنیما نمود دارد معشوق معمولا زمینی و غزل عاشقانه است و به ابیات پایانی که نزدیک میشویم، حس روحانی و معنوی بر ابیات غالب میشود و معشوق جلوه‎های آسمانی پیدامی‎کند. غزل شماره ۲۶ با مطلع (زلف آشفته وخوی کرده و خندان­لب و مست  ....) نیز چنین خصوصیتی دارد. اختلافات و تناقضات در ابیات این غزل برای مفسران مسئله چالش برانگیزی است و باعث سردرگمی در تفسیر اشعار شده و در نهایت شعر را دوگانه و ابیات را مستقل فرض­می‎کنند. درحالی که علت این نوسانات و تحولات در تبدیل کهن­الگو آنیما به کهن­الگوی پیر فرزانه و همچنین خودشناسی و تفرد شاعر است و کل غزل فرآیند این گذار را روایت­می‎کند. استفاده از تفسیر روانشناسی تحلیلی در غزل مورد بحث دریچه‎ای به دیدگاه مفسر بازمی‎کند و او را مجهز می‎کند فراتر از تفاسیر سنتی با دیدی عمیق‎تر به اشعار شاعر بنگرد و ارتباط بنیادی و مستحکم در محور عمودی کلام که در زیر غباری از پیش­داوری‎های خودآگاه ذهن پوشیده شده را دریابد، ضمن آنکه این نگرش درونی محمل مناسبی برای برداشت‎های عرفانی از غزل مورد بحث حافظ نیز هست.

غزلیات حافظ, پیوستگی معنایی ابیات, آنیما, پیرفرزانه, تفرد, خودشناسی