توحید اشرف زاده - گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
جواد مصرآبادی - گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
بهبود یاری قلی - گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران
سیاوش شیخ علیزاده - گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

پیشینه و اهداف: طی چند دهه گذشته یادگیری الکترونیک مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است و محققان زیادی به بررسی تاثیر یادگیری الکترونیک بر عملکرد تحصیلی پرداخته ­اند که منجر به نتایج متفاوتی شده است. وجود پژوهش های متعدد در این حوزه لزوم انجام یک فراتحلیل، یا پژوهش ترکیبی در این حوزه را مورد تاکید قرار می دهد. پژوهش حاضر با هدف فراتحلیل تاثیر یادگیری الکترونیک بر عملکرد تحصیلی انجام شده است.روش ها: پژوهش حاضر به روش فراتحلیل انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه تحقیقات معتبر منتشر شده در پایگاه های اطلاعاتی رایانه ای بود که به بررسی اثربخشی یادگیری الکترونیکی بر عملکرد تحصیلی پرداخته بودند. جامعه آماری شامل مطالعات در دسترس بود که در بین سال­های ۱۳۷۵ تا ۱۴۰۰ منتشر شده بود. به منظور جمع آوری اطلاعات از چک لیست مشخصات طرح های پژوهشی مصرآبادی (۱۳۸۹) استفاده شد. با استفاده از روش نمونه­ گیری هدفمند و جستجوی گسترده براساس کلیدواژه­ های مشخص شده و با اعمال ملاک­های ورود و خروج، ۲۴۳ پژوهش به عنوان نمونه انتخاب و وارد فرآیند فراتحلیل شدند. به منظور تجزیه و تحلیل داده­ها از تحلیل حساسیت، نمودار قیفی، مدل­های ثابت و تصادفی و تحلیل ناهمگنی با استفاده از CMA استفاده شد. از پژوهش­های منتخب به عنوان نمونه، در مجموع ۳۱۱ اندازه اثر استخراج شد که ۱۷ اندازه اثر افراطی در تحلیل حساسیت حذف و تحلیل های بعدی بر روی ۲۹۴ اندازه اثر انجام شد. شاخص تعداد امن از تخریب مقدار ۱۹۱۱ به دست آمد که نشان می­دهد پس از ورود این تعداد اندازه اثر غیرمعنی­دار، اندازه اثر ترکیبی محاسبه شده غیرمعنی­دار خواهد شد.یافته ها: یافته­ ها نشان داد که میانگین اندازه اثر کلی پژوهش­ های مورد بررسی برای مدل اثرات ثابت ۷۲۶/۰ و برای مدل اثرات تصادفی ۰۰۹/۱ بود که هر دو از نظر آماری معنی­دار بودند (p<۰.۰۰۱) که این امر بیانگر رابطه مثبت و معنی­دار بین یادگیری الکترونیکی و عملکرد تحصیلی بود. با توجه به ناهمگونی اندازه ­های اثر، جنسیت، نوع نمونه، نوع یادگیری الکترونیک، نوع درس، سن آزمودنی­ها و نوع روش پژوهش به عنوان متغیرهای تعدیل کننده بررسی شدند. نتایج نشان داد که اندازه اثر یادگیری الکترونیک با عملکرد تحصیلی در دختران بیش از پسران، در دانش­آموزان پیش ­دبستانی بیش از دیگران، در یادگیری با موبایل بیش از سایر انواع یادگیری الکترونیک، در درس روش های تدریس بیش از سایر دروس و در تحقیقات آزمایشی بیشتر از تحقیقات همبستگی است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که سن آزمودنی­ها در تبیین ناهمگنی سهم بسیار اندکی دارد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که یادگیری الکترونیکی بر عملکرد تحصیلی تاثیر معناداری دارد و براساس معیار کوهن، اندازه اثر این رابطه بالا بود (۰۰۹/۱). ارائه برنامه هایی در راستای آموزش تاثیر یادگیری الکترونیک بر عملکرد تحصیلی، ضرورتی است که باید بیش ازپیش مورد ملاحظه قرار گیرد. با توجه به نتایج به دست آمده و کمیت و کیفیت پژوهش­های موجود، پیشنهاد می­شود تحقیقات این دو حوزه در سطح بالاتری از لحاظ رعایت قواعد تدوین مقاله و اجرای پژوهش انجام شود. همچنین برای رسیدن به یک نتیجه قابل اعتماد در مرحله اول از آمار پارامتریک در طرح خود استفاده کنند و روش­های آماری قوی همراه با نمونه متناسب و روش­های نمونه ­گیری مناسب با جامعه استفاده شود.

اندازه اثر, عملکرد تحصیلی, فراتحلیل, یادگیری الکترونیک