سیدمحمد دلبری - دکترای علوم قرآن و حدیث دانشگاه امام صادق (ع)، استادیار پژوهشگاه مطالعات آموزش و پرورش

معین کردن حدود مفاهیم ، در آغاز هر علم یا پژوهشی از جمله در موضوع تربیت به مثابه مشخص کردن حد و مرز قلمرو حاکمیت آن ، گره گشایی بسیاری از مسائل تربیت است، تفسیر یک مفهوم ناظر به فراهم کردن تبیینی صریح از معنای آن به واسطه ی توضیح دقیق ارتباطش با سایر مفاهیم و تشریح مفهوم مورد نظر در افعال و ادراک گوینده ،کمک خواهد کرد که ضمن ارزیابی از ساختار مفهوم، کفایت مفهوم برای کاربرد در پژوهش های تربیتی معین شود. در میان مفاهیم متعدد تربیتی در قرآن کریم، واژه ی هدایت به عنوان پر بسامدترین واژه ، جایگاه ویژه ای در فرایند انسان سازی۵ رسالت رسولان الهی دارد، هدف این مقاله پاسخ به چیستی مفهوم هدایت، یعنی شناخت مولفه ها و روابط معنایی هدایت و کشف ارتباط آن با سایر مفاهیم و تعیین شبکه مفهومی هدایت و در ادامه تعیین دلالت های تربیتی آن است. برای این منظور از علم معناشناسی( ( Semanticکه دانش مطالعه علمی معنا است استفاده شده و مفهوم هدایت با دورویکرد »در زمانی quot;یا» تاریخیdiachronic ) )« و »همزمانیSynchronic ) )« تحلیل گردیده است. بر اساس این تحلیل هدایت فاقد بار معنایی مثبت یا منفی است. هدایت در معنا وگستره ی آن « نسبت به سایر افعال از جامعیت بیشتری برخوردار است. ازمجموع تعلیم وتزکیه، فعل هدایت صورت می گیرد فعلی ارادی ، با تصمیم از پیش اتخاذ شده ، هوشمندانه ، متناسب با تقدیر مخاطب ، مستمر و زمان بر است. درتحقق کاملش قابلیت های مخاطب ( اختیار، شوق و علاقه، اندیشه، علم ) نقش ویژه ای دارند . هدایت با خلق تقدیرها آغاز می گردد و با تعیین شکل و نوع راهبری اتخاذ ولی و تبعیت از آن توسط رهرو، ادامه می یابد. هدایت،راهبری و رساندن مخاطب به مقصد است نه نشان دادن مقصد.

هدایت ، قرآن کریم، معناشناسی ، دلالت های تربیتی