محسن خضری پور

هنرمندان گذشته ما میدانستند که از »چه چیز«، »چه مقدار« و »در کجا« استفاده کنند و به اینصورت هنر و معماری غنی ما تداوم داشت. مسکن معاصر از الگوی مسکن سنتی که آمیخته با فرهنگ غنی ایرانی بوده، فاصله گرفته است. از بین بردن شکاف ایجاد شده بین دو الگوی سنتی و معاصر، نیازمند بازیابی ارزشها و اصول مورد توجه معماری سنتی می باشد. هر الگوی فضایی شامل عناصر (سقف، کف و دیوار و ...) ، عوامل (ورودی، سردر، ایوان و ...) و حالت ها (فضای غنی شده، محصول قرن ها تجربه احساسی تجسم یافته در بنا) می باشد که منعکس کننده ی روابط طبیعی، اجتماعی و روحانی آدمی است. الگوهای فضایی تحت تاثیر اقتضائاتی نظیر فرهنگ، اقتصاد، رخدادهای تاریخی -اجتماعی و اقلیم در طول زمان شکل گرفته است. بدین جهت شایسته ی توجه، بازشناسی و کاربرد در معماری معاصر بستر شکل گیری خود می باشد. لذا در این پژوهش ضمن مطالعه میدانی نمونه انتخاب شده (خانه تاریخی رستم فرخ زاد) از یکسو و مطالعه کتابخانه ای پیرامون الگوهای فضایی از سویی دیگر به دنبال یافتن ارزش های پایدار در معماری ایرانی به منظور ارائه ی راهکارهایی برای معماری مسکونی امروز می باشیم. بدین منظور ضمن پیمایش خانه تاریخی رستم فرخ زاد به عنوان نمونه موردی انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از آن است که با شناخت صحیح الگوهای فضایی گذشته و بازخوانی فضاهای ارتباطی بتوان در حالتی توامان به شکلگیری فضاهای انعطاف پذیرتر دست یافت. و با به کارگیری بهینه و اصولی آنها در خانه سازی معاصر میتوان مشکلات فعلی کاربران این فضاهای زیستی را تا اندازه ی قابل توجهی مرتفع نمود. البته این بدان معنی نیست که این عوامل و عناصر را در معماری مسکونی معاصر به همان شکلی که در گذشته استفاده میشد، به کار گرفت؛ بلکه لازم است آنها را با معماری جدید مسکونی، هماهنگ و منطبق ساخت.

الگوهای فضایی، سازمان فضایی، معماری ایرانی،خانه رستم فرخ زاد، ارتباطات فضایی خانه.