اصغر مولائی - دانشیار گروه معماری و شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
علیرضا داداشپور - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران
محمدرضا عزتی مهر - ۲ دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، تبریز، ایران

فضاهای ورودی یکی از مهم ترین بخش های ساختمان ها، مجموعه های کاربری های عمومی و شهرهاست که علاوه بر کارکرد تردد، کنترل و نظارت، هویت آن مجموعه را نشان می دهد. در گذشته، اغلب شهرها و بناهای عمومی دربردارنده فضاهای ورودی شامل سردرهای با تشخص و هویت بصری و فرهنگی برآمده از زمینه بومی بودند. در دوره معاصر نیز فضاهای ورودی اغلب برای مجموعه کاربری های بزرگ شهری طراحی و احداث میشوند، اما بسیاری از فضاها و بناهای شهری فاقد ورودی طراحی شده هستند که موجب ناخوانایی و تشخص نداشتن فضا و بنا میشود. ازاین رو، این پژوهش با هدف بازشناسی ضرورت ها، گونه ها و ویژگی های سردر در معماری و شهرسازی ایران انجام شده است. روش تحقیق این پژوهش کیفی با رویکرد توصیفی تحلیلی است که با شیوه های مطالعه کتابخانه ای و اسنادی و پژوهش میدانی انجام می شود. نتایج پژوهش نشان میدهد که سردرها در دوره های مختلف با هدف هویت بخشی، خوانایی، حس ورود، انتقال پیام، حس تعلق خاطر، نشانهای و نمادین احداث میشده اند. فضای سردر، به منزله بخشی از فضای ورودی، علاوه بر این که نقش مهمی در معرفی اماکن شاخص دارد، با داشتن معیارهای طراحی ازجمله جلوه بصری مطلوب می تواند به منزله نشانه، حتی در سطح ملی، مطرح شود. بنابراین، تا حد امکان باید در ساخت سردر به اصول، کیفیت ها و معیارهای طراحی توجه شود؛ زیرا بی توجهی به معیارهای طراحی موجب می شود نه ‎ تنها سردر فضای ورودی معرف خوبی برای نوع کاربری و عملکرد مکان نباشد، بلکه قابلیت ها و خصوصیات لازم برای تبدیل شدن به نشانه شهری و نماد ملی را نداشته باشد و حس تعلق خاطر به مکان کم رنگ شود.

گونه شناسی, فضای ورودی, سردر, کارکرد