ایرج رحمانی - بخش ژئوتکنیک و زیرساخت، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، تهران
مسعود صادق پور منفرد - پژوهشکده ساختمان و مسکن، تهران
عطا آقایی آرایی - بخش ژئوتکنیک و زیرساخت، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، تهران

مارن سنگ هایی هستند که از ته نشینی هم­زمان مصالح آهکی و رسی تشکیل شده اند. خاک مارنی نتیجه هوازدگی فیزیکی و شیمیایی سنگ مادر است. ویژگی های مارن شامل رفتار پیچیده، حساسیت به رطوبت، مقاومت و باربری کم، قابلیت فشردگی بالا و ویژگی خمیری زیاد؛ می باشند. در سراسر جهان؛ سالانه حجم زیادی خاک لایروبی تولید می گردد. این خاک اغلب ویژگی های فنی مناسب برای استفاده در کارهای عمرانی ندارد؛ و به ناچار انباشته می شود. سرباره فولاد، یکی از محصولات جانبی صنعت فولاد است. با توجه به گرانی و مشکلات زیست محیطی تولید تثبیت کننده های سنتی مانند آهک و سیمان و همچنین حجم زیاد، جاگیر بودن و ویژگی های مناسب؛ سرباره فولاد می تواند در تثبیت خاک به­کار رود. در این مقاله تثبیت خاک مارن تبریز و خاک لایروبی خلیج فارس با ریزدانه سرباره های BOF و EAF موردبررسی قرار گرفته است. برای این منظور آزمونه های ۷ روزه خاک تثبیت شده با ۴ درصد مختلف ریزدانه سرباره های فولاد BOF و EAF تهیه شدند. این آزمونه ها تحت آزمایش فشاری تک­محوری محدود نشده بر روی نمونه های مکعبی با ابعاد ۵ سانتی متری قرار گرفتند. ضعیف ترین ترکیبات به­ترتیب خاک لایروبی و مارن دارای سرباره فولاد EAF  هستند. در کل، سرباره فولادBOF  بیش­ترین مقاومت فشاری تک­محوری و ضریب ارتجاعی E۵۰ را در خاک مارن ایجاد کرد. مقاومت خاک لایروبی تثبیت­شده از ۲/۰ تا kg/cm۲ ۸/۲ افزایش یافته است. سرباره EAF توانسته مقاومت تک محوری مارن را اندکی بهبود داده از ۶/۱ به kg/cm۲۸/۱ برساند. تثبیت با %۱۲ سرباره BOF موجب بیش­ترین مقاومت تک محوری مارن kg/cm۲ ۸/۳ می شود.

مارن, خاک لایروبی, سرباره EAF, سرباره BOF, تثبیت, مقاومت تک محوری