مهدی مرادی لله کائی - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی دانشکده زمین دانشگاه دامغان

ژئوتوریسم یا گردشگری زمین شناسی یکی از رشته های تخصصی می باشدکه با حفظ هویت منطقه ای، پدیده های زمین شناسی را به گردشگران معرفی می کند. شخصیت زمین شناختی ژئوتوریسم عمدتا بیشتر بر اشکال زمین، معادن، غارها، سازندهای سنگی، آتشفشان ها و امثال آن توجه دارد. گردشگری فرهنگی با تمرکز بر استفاده از میراث معدنی و بازنمایی، حفاظت و تفسیر ارزش ها و معانی آن برای بازدیدکنندگان را می توان به عنوان گردشگری معدنی یا همچنین به عنوان نوعی ژئوتوریسم توصیف کرد. گردشگری معدنی را می توان به عنوان یک فرآیند مهم در نظر گرفت که هم به تفسیر میراث معدنی کمک می کند و هم به عنوان منبع بعدی اشتغال و فعالیت تجاری پس از پایان استخراج (یا درحین استخراج) معدن حائز اهمیت است. کشور ایران به علت خصوصیات طبیعی، انسانی و تنوع جغرافیایی آن از قابلیت بالایی در زمینه ژئوتوریسم برخوردار است. بلوک لوت با درازای حدود ۹۰۰ کیلومتر در جهت شمالی-جنوبی و عرض حدود ۲۰۰ کیلومتر در جهت شرقی- غربی، شرقی ترین بخش خرده قاره ایران مرکزی است. معدن قلعه زری تقریبا در ۱۸۰ کیلومتری جنوب بیرجند و در شرق بلوک لوت قرار دارد و در محدوده بین طول های جغرافیایی΄۵۸ ˚۵۸ تا΄ ۱ ˚۵۹ شرقی و عرض های جغرافیایی ΄۴۶ ˚۳۱ تا ΄۴۹ ˚۳۱ شمالی، واقع شده است. این معدن یکی از مهمترین و بزرگترین معدن مس-طلای نوع رگه ای ایران است. این معدن تنها معدن زیرزمینی مس رگه ای ایران می باشد که به علت عیار بالای مس، طلا و نقره از اهمیت خاصی برخوردار است. در این مقاله بعد از بررسی مفهوم ژئوتوریسم به توصیف گردشگری معدن پرداخته شد و پس از مطالعه سنگ شناسی، کانه سازی و به طور کل زمین شناسی محدوده، با روش SWOT به تجزیه و تحلیل برخی از مزایا و معایب معدن قلعه زری برای تبدیل شدن به جاذبه گردشگری معدن ذکر گردید که طبق آن، معدن قلعه زری با امتیازهای منحربه فرد خود (همچون تونل های زیر زمینی، تنوع کانسار و ...) پتانسیل بالای گردشگری داشته و حتی میتواند علاوه بر استخراج مواد معدنی به مکانی مناسب برای بازدید گردشگران و زمین شناسان ایرانی و خارجی تبدیل شود. در این راستا باید به فکر راه های راهبردی برای کاهش نقاط ضعف و تا حد مقدور تهدیدها بود تا بهره حداکثر از این معدن خاص کانسار فلزی زیرزمینی از دیدگاه ژئوتوریسم و گردشگری معدن برده شود.

ژئوتوریسم – گردشگری معدن – قلعه زری – زمین شناسی