علی قدمی فیروزآبادی - دانشیار بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

با توجه به محدودیت منابع آبی کشور و خشک سالی در سالهای گذشته، استفاده از سامانههای نوین آبیاری به منظور استفاده بهینه از آب مصرفی و افزایش بهرهوری آب رشد چشمگیری داشته و تحقیقات گستردهای نیز در این ارتباط انجام شده است. لذا، نتایج مطالعات انجام شده در رابطه با سیستمهای مختلف آبیاری، جمعآوری و با استفاده از روش متاآنالیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از نرمافزارOpenMEE برای بررسی اطلاعات استفاده شد. میزان اندازه اثر آب مصرفی در دو سامانه آبیاری قطره ای و بارانی نسبت به سامانه آبیاری سطحی به ترتیب ۴۹۸/۳- و ۴۵۸/۳- تعیین شد، که با توجه به طبقه بندی کوهن، دارای اثربخشی زیاد می باشند. همچنین نتایج بررسی به روش متاآنالیز نشان داد که استفاده از دو سامانه آبیاری قطره ای و بارانی نسبت به روش آبیاری سطحی به ترتیب باعث کاهش میزان آب مصرفی به میزان ۹/۲۱ و ۱/۲۳ درصد شده است. هرچند تفاوت زیادی ازنظر میزان آب مصرفی دو سامانه آبیاری قطره ای و بارانی مشاهده نشد، ولی آبیاری قطره ای باعث افزایش عملکرد محصول نسبت به سامانه آبیاری سطحی شده بود. سامانه آبیاری قطره ای نسبت به سامانه آبیاری سطحی از نظر افزایش عملکرد دارای اثربخشی زیادی (به میزان ۹۱۴/۰) بوده ولی اثر سامانه آبیاری بارانی نسبت به سامانه آبیاری سطحی بر میزان افزایش عملکرد غیرقابل ملاحظه بود. نتایج متاآنالیز نشان داد که روش آبیاری قطره ای (نواری) و آبیاری بارانی به ترتیب باعث افزایش ۴/۳۹ و ۱/۳۱ درصدی در بهره وری آب نسبت به سامانه آبیاری سطحی آب در محصول گندم شده-اند.

آب کاربردی, بهره وری آب, سامانه آبیاری, عملکرد