سیدابوالفضل مسعودیان - استاد آب و هواشناسی، گروه جغرافیای طبیعی، دانشگاه اصفهان

در اواخر اسفند ۱۳۹۷ و اوایل فروردین ۱۳۹۸ خورشیدی بارش‎های سنگینی در ایران رخ داد که به جاری شدن سیل در چندین استان ایران انجامید. در این مقاله سیلاب‎های بهار ۱۳۹۸ در حوضه های غربی کشور (کرخه و کارون بزرگ) بررسی شده است. این سیلاب‎ها زیان‎های بسیار سنگینی به کشور وارد آورد. نهادهای اجرایی کوشیدند این رویداد را کالبدشکافی کنند و علل و پیامدهای آن را بشناسند. این تجربه نشان داد که سیلاب پدیده‎ای انسانی – طبیعی است و طبعا مانند همه ی دیگر پدیده های انسانی پیچیده است؛ پیچیده، به این معنا که برایند برهم کنش‎های اجزای بسیار متنوعی است. در این جا بخشی از یکی از اجزای این پدیده ی پیچیده یعنی بخش بارش از بعد آب و هواشناختی مسئله بررسی شد. به این منظور به کمک پایگاه داده بارش اسفزاری میانگین بلندمدت بارش به روش کریجینگ محاسبه و با بارش سال ۱۳۹۸ که با داده های ۴۷۵ ایستگاه تهیه گردید مقایسه شد. از این گذشته سری زمانی بارش به روش وزنی برای تک تک زیرحوضه های منطقه محاسبه و وضعیت بارش انباشته در زمان ریزش‎ها مشخص شد. این بررسی نشان داد شدت بارش‎های بهار ۱۳۹۸ نسبت به رویدادهای تاریخی بیش‎تر نبوده است اما حجم بارش دریافتی حوضه ها بی‎سابقه بوده است. بنابر این از دیدگاه آب و هواشناختی مهم‎ترین نقش را بارش سنگین و موقعیت هسته‎ی بارش در بروز این سیلاب بازی کرده است. حجم بارش در دو حوضه کرخه و کارون در یک دوره‎ی ۹ روزه معادل حدود ۷۰ درصد بارش سالانه‎ی این دو حوضه بوده است. استقرار هسته ی بارش در بخش پرشیب شرقی حوضه نیز در تشدید سیلاب نقش داشته است. این نتایج به لطف داده های شبکه ‎ای بارش به دست آمد

بارش سنگین, سیل, حوضه ی کارون, حوضه ی کرخه, ایران