محمدجواد کبیر - مرکز تحقیقات مدیریت سلامت و توسعه اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی گلستان، گرگان، ایران
علیرضا حیدری - مرکز تحقیقات مدیریت سلامت و توسعه اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی گلستان، گرگان، ایران
سجاد معینی - مرکز تحقیقات مدیریت سلامت و توسعه اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی گلستان، گرگان، ایران
زهرا خطیرنامنی - مرکز تحقیقات مدیریت سلامت و توسعه اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی گلستان، گرگان، ایران
نرگس رفیعی - مرکز تحقیقات مدیریت سلامت و توسعه اجتماعی، دانشگاه علوم پزشکی گلستان، گرگان، ایران

زمینه و هدف: از جمله ابزارهای کنترل و محدود کردن هزینه بهداشت عمومی که مورد توجه مجریان نظام سلامت قرار گرفته است مکانیسم پرداخت به ارائه دهندگان است که قیمت و کمیت مراقبت بهداشتی را تحت تاثیر قرار می دهد. یک نظام پرداخت مناسب، باید به گونه ای طراحی شده باشد که مانع از اتلاف منابع و ارائه خدمات غیر ضروری به بیماران گردد. این مطالعه با هدف طراحی مدل مفهومی و شیوه نامه اجرایی نظام پرداخت خدمات تخصصی سرپایی انجام گردید.روش کار: این مطالعه کیفی در سه مرحله در سال ۱۳۹۹-۱۴۰۰ انجام شد. مرحله اول مطالعه از نوع مطالعات ثانویه و مرور نظام مند بود. در مرحله دوم، یک مطالعه کیفی انجام شد. مشارکت کنندگان در این مرحله از پژوهش را مدیران بیمارستانها، مدیران و کارشناسان مسئول معاونت درمان، مدیران و کارشناسان مسئول معاونت توسعه، مدیران و کارشناسان معاونت بهداشت و اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گلستان تشکیل دادند. روش جمع آوری داده ها بحث های گروهی و مصاحبه های عمیق فردی بود. داده ها با روش تحلیل چارچوب آنالیز گردید. در مرحله سوم، جهت معتبرسازی مدل مفهومی از تکنیک دلفی استفاده شد. یافته ها : الگوی پیشنهادی شامل ابعاد عوامل اثرگذار در نظام پرداخت، ساختار و فرایند اجرایی، شیوه پرداخت ترکیبی، الزامات موردنیاز جهت اجرای الگو و معیارهای پایش و ارزشیابی می باشد. بعد عوامل اثرگذار در نظام پرداخت مشتمل بر عوامل ارایه کننده خدمت، دریافت کننده خدمت، خریدار خدمت، تامین مالی، سیستم اجرایی بهداشت و درمان، مکانیزم پرداخت می باشد. ساختار اجرایی شامل ستاد راهبردی و ستاد اجرایی برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع در سطح ملی، تعیین اهداف و استراتژی های ملی در برنامه پزشکی خانواده و ابلاغ به استانها و تشکیل ستاد استانی و شهرستان متناظر با ستاد اجرایی کشوری و اتخاذ تصمیمات موردنیاز برای روش های اجرایی با توجه به شرایط استان می باشد. بعد الزامات استقرار برنامه شامل الزمات و تعهدات قانونی، سیاسی، مدیریتی، اجرایی، اقتصادی و فرهنگی و اجتماعی می باشد. روش پرداخت به پزشکان متخصص به شیوه ترکیبی طراحی شد به طوریکه ۳۰% از کل پرداختی به پزشک متخصص به شکل حقوق ماهانه، ۳۰% به روش سرانه، ۱۵% مبتنی بر عملکرد و ۲۵% نیز به روش کارانه پرداخت شود. شیوه پایش و ارزشیابی بر مبنای سنجش شاخص های عمومی و اختصاصی ارائه خدمات و شاخص های دریافت کننده خدمت تدوین شد.نتیجه گیری: بر اساس نتایج مطالعه پیشنهاد می گردد سازوکار مناسبی برای برآورد، تامین و تخصیص اعتبارات مورد نیاز و همچنین نشاندار نمودن منابع تخصیص یافته در سطوح ملی و استانی ایجاد گردد. مشارکت و همکاری سازمانهای خریدار خدمت به منظور نظارت بهتر بر ارائه خدمات تخصصی جلب گردد. از تجربیات موفق سایر کشورها در پیاده سازی الگوی پیشنهادی استفاده گردد. از یک نظام ثبت داده ها که دارای قابلیت تبادل داده ها را داشته باشد و از استانداردهای بین المللی جهت حفاظت از اطلاعات افراد تبعیت نماید، استفاده گردد. در طراحی نظام پایش و ارزشیابی، چک لیستهای استاندارد جهت بررسی کمیت و کیفیت خدمات، طراحی گردد و جهت آموزش پایشگران برنامه ریزی گردد.

نظام پرداخت، الگو، شیوه نامه اجرایی، خدمات تخصصی، بیمار سرپایی، نظام ارجاع