اسداله محبوبی - گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد
سیدرضا موسوی حرمی - گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

سازندچهل کمان با سن پالئوسن بالایی که از رسوبات کربناتی و سیلیسی آواری و مقدار ناچیزی تبخیری تشکیل شده است، در حوضه رسوبی کپه داغ واقع در شمال شرق ایران قرار دارد. مطالعات سنگ نگاری نشان داده است که رسوبات کربناتی این سازند در یک پلاتفرم کم عمق از نوع رمپ و در چهار زیر محیط دریایی باز، پشته، لاگون نیمه بسته و پهنه های جزر و مدی برجای گذاشته شده اند. مهم ترین شواهد دیاژنتیکی شامل فشردگی، سیمانی شدن، میکریتی شدن، انحلال، جانشینی،نئومورفیسم، تشکیل استیلولیت و ایجاد شکستگی می باشد. این ویژگی ها، نشاندهنده تأثیر محیط های مختلف دیاژنتیکی جوی، دریایی، دفنی و بالا آمدگی است. همچنین داده های ایزوتوپی کربن و اکسیژن سنگهای آهکی نشان می دهد که مقدار ایزوتوپ اکسیژن بین 0/8 تا 13/9- قسمت در هزار PDB و مقدار ایزوتوپ کربن بین 2/84- تا 3/5+ قسمت در هزار PDB در تغییر است که روند این تغییرات مؤید تأثیر محیطهای دیاژنتیکی جوی و دفنی است. در ضمن براساس مقدار ایزوتوپ اکسیژن دمای تشکیل سنگهای آهکی در پالئوسن بالایی حدود 28 درجه سانتیگراد محاسبه شده است.