خسرو ابراهیمی - گروه زمین شناسی دانشگاه فردوسی مشهد

کانسار کائولن زنوز در اثر هوازدگی گرمابی سنگ های آتشفشانی عمدتاً با ترکیب آندزیتی و داسیتی به وجود آمده است. کائولینیت، کوارتزو کلسیت، مهم ترین ترکیب کانی شناسی ماده معدنی است. کوارتز با توجه به سنگ مادر آتشفشانی، به صورت نهان بلورین است. از این جهت فراوری و جداسازی آن از کائولن به سادگی امکان پذیر نیست. ویژگی های فیزیکی و شیمیایی کائولن زنوز ارتباط مستقیمی با طبیعت و نحوه پیدایش ماده معدنی دارد. ترکیب شیمیایی کائولن زنوز در مقایسه با کائولن دیاموند انگلستان که از کیفیت بسیار مطلوبی برای تولید انواع فرآورده های سرامیکی برخوردار است، دارای درصد اکسید سیلیسیم بیشتر و اکسید آلومینیم کمتری است از این جهت، فراورده های سرامیکی تولید شده از کائولن زنوز، دارای مقاومت کمتری در مقابل شوک های گرمایی و تحمل خمیدگی است. زبری بالا، پلاستیسیته کم و امکان تغییر شکل بیشتر به هنگام پخت، از دیگر محدودیت های کائولن زنوز است. درصد اکسید کلسیم کائولن زنوز در مقایسه با کائولن دیاموند بیشتر، و اکسید پتاسیم که نقش گدازآور را در فرآورده های سرامیکی ایفا می نماید پایین تر است و بالا بودن اکسید کلسیم که دارای نقطه ذوب بالایی است، باعث افزایش گرانروی، و در نتیجه باعث ترک خوردگی فرآیندهای سرامیکی می شود. کمبود اکسید پتاسیم نیز در کائولن زنوز، باعث افزایش تغییر شکل فرآورده های سرامیکی می شود. و بالاخره با توجه به ویژگی های رنگی کائولن، کاربرد صنعتی کائولن زنوز در صنایع دیگری چون کاغذ، رنگ، لاستیک و پلاستیک امکان پذیرتر خواهد بود.