سیدرضا اسحاق نیا - استادیار گروه دائره المعارف های قرآن کریم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

بهترین و کامل ترین تصویر از ابعاد شنخصیت وجودی پیامبر(ص) و امامان معصوم (ع) را می توان از مبانی و آموزه های اصیل عرفانی به دست آورد و آن را در راستای مقصود اصلی روایاتی دانست که بر لزوم معرفت ایشان تاکید می نمایند. ا ین پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی با اشاره به پاره ای از مسائل عرفان نظری درصدد ارائه تصویر یاد شده است. بر پایه این تصویر پیامبر (ص) و امام (ع) نه تنها برای عالم عناصر و طبیعت به منزله جان و قلب و نفس اند و ازاین رو با اذن الهی همه رخدادهای آن تحت فرمان ایشان است. بلکه موجودات عوالم برتر نیز از ظهورات وجوداتشان در آن عوالم محسوب می گردند؛ با این توضیح که افتراق میان آمامان ازیک سو و پیامبر اکرم (ص) از سوی دیگر و نیز میان هر امامی با امام دیگر در ظاهر و برحسب صورت بوده و این جدایی در عالم طبیعت حاصل گشته است. وگرنه با توجه به باطن و حقیقت همه آنان در عوالم مافوق با یکدیگر متحدند.

انسان کامل، حضرات خمس، خلافت، ولایت، ختمیت