حسن هویدی - عضو هیات علمی دانشکده محیط زیست دانشگاه تهران
مهسا محسنی - دانشجوی کارشناسی ارشد ایمنی، بهداشت و محیط زیست، دانشگاه تهران

در سیستم‌های نوین مدیریت، مواد از بدو تولد تا مرگ مورد مطالعه قرار می‌گیرند. مهمترین مراحل در مدیریت نوین مواد زائد تولید و نگهداری مواد زائد خطرناک، جلوگیری از تولید آلودگی و حداقل‌سازی ضایعات، بازیابی و بازیافت، جمع‌آوری و انتقال، تصفیه، دفع نهایی می‌باشند. با داشتن اطلاعات جامع و دقیق در خصوص نوع و میزان ماده خطرناک تولیدی، می‌توان برنامه‌ریزی دقیقی برای سایر مراحل مدیریت انجام داد. در خصوص نگهداری مواد زائد تمهیدات ویژه‌ای می‌بایست لحاظ شود. به کار بستن روشهای اجرایی جهت کاهش آلاینده‌ها نیز از جمله راهکارهای بسیار مؤثر جهت کنترل میزان مواد خطرناک تولیدی است. هنگامیکه کاهش حجم و یا کاهش سمّیت یک ماده زائد خطرناک میسر نباشد، در برخی موارد می‌توان از طریق فرآیندهای دیگر به گونه‌ای آنها را بازیابی نمود. انتقال این مواد از واحدهای تولیدی به تأسیسات بازیابی و بازیافت، تصفیه و یا دفع نیز بسته به مسافت حمل مواد، به روشهای مختلف انجام می‌پذیرد. در خصوص حمل و نقل اینگونه مواد، مقررات با این دیدگاه تدوین شده است که در برابر خطرات احتمالی ناشی از نقل و انتقال در شرایط عادی و حادثه، حفاظت مواد پیش‌بینی و تضمین شود. نیل به این هدف از طریق وضع معیارهای ایمنی برای بسته‌بندی و حمل و نقل مواد میسر خواهد بود. در این راستا قوانین بین‌المللی متعددی وضع شده‌اند. در ایران نیز طی موادی در قانون مدیریت پسماندهای کشور به این موضوع پرداخته شده است. در نوشتار حاضر بطور کلی مدیریت مواد زائد خطرناک، نقش و اهمیت محیط و افراد، جداسازی و بسته‌بندی، انبارگردانی و به ویژه ایمنی شرایط و مقررات مربوط به نگهداری و حمل و نقل آنها در قالب شرایط اطمینان مورد مطالعه قرار می‌گیرند. نظر به گستردگی حوزه مواد زائد خطرناک لزوم توجه روزافزون، مطالعه و وضع مواد قانونی تأثیرگذارتر در این خصوص به شدت احساس می‌شود.

مدیریت، مواد زائد خطرناک، ایمنی، قوانین حمل و نقل