منا قربانیان - گروه گیاه پزشکی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
آزاده کریمی ملاطی - گروه گیاه پزشکی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران
مهدی جلائیان - بخش تحقیقات گیاه پزشکی، موسسه تحقیقات برنج کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، رشت، ایران
محمود فاضلی سنگانی - گروه علوم خاک، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

سوسک پوستخوار مدیترانه ای، Orthotomicus erosus (Wollaston) (Col.: Curculionidae: Scolytinae)، آفت مخرب جنگل های کاج در سراسر جهان است. به دلیل طغیان های اخیر O. erosus در ایران، فعالیت پروازی و تراکم جمعیت آفت در چهار منطقه آلوده در غرب تهران پایش شد. چهار منطقه نمونه برداری شامل پارک طبیعت، پارک جنگلی خرگوش دره، پشت باشگاه سوارکاری بام در پارک چیتگر و خیابان اقاقیای نهم در پارک چیتگر (غرب تهران) بودند. در هر منطقه نمونه برداری، دو تله فرومونی (فرومون ۶۰ روزه شرکت ECONEX اسپانیا) در ارتفاع ۵/۲ متری در قسمت جنوبی درخت نصب شد. تعداد حشرات بالغ در تله در فواصل ۱۰ روزه از فروردین ۱۳۹۸ تا اواخر اسفند ۱۳۹۸ شمارش شدند. طی نمونه برداری، تعداد ۸۵۱۴ حشره بالغ توسط تله فرومونی جمع آوری شدند. نتایج نشان داد که خروج حشرات بالغ در هر چهار منطقه نمونه برداری از فروردین ماه آغاز شد. دوره فعالیت پروازی حشرات بالغ در سه منطقه پارک طبیعت، پارک جنگلی خرگوش دره و پشت باشگاه سوارکاری بام پارک چیتگر تا اوایل آذرماه ادامه داشت. به طور متفاوتی، آخرین حشرات بالغ در خیابان اقاقیای نهم پارک چیتگر در اوایل آبان ماه جمع آوری شدند. علاوه براین، اوج پرواز حشرات بالغ O. erosus در سه منطقه نمونه برداری پارک طبیعت، پارک جنگلی خرگوش دره و پشت باشگاه سوارکاری بام پارک چیتگر در مردادماه اتفاق افتاد. در حالی که در خیابان اقاقیای نهم پارک چیتگر بیش ترین حشرات بالغ در تیرماه به تله افتادند. بر اساس نتایج، میانگین حشرات بالغ به دام افتاده در مناطق مختلف نمونه برداری اختلاف معنی دار داشت. بیش ترین میانگین حشرات بالغ در تله (۱۱/۰ ± ۲۵/۱۸۳) در خیابان اقاقیای نهم پارک چیتگر و کم ترین آن (۰۷/۰ ± ۳۲/۱۰۶) در پارک طبیعت طی کل دوره نمونه برداری بود. یافته های حاضر در مورد فعالیت پروازی و نوسان جمعیت سوسک پوستخوار O. erosus در شرایط محلی می-تواند در ایجاد یک برنامه مدیرتی کارآمد برای این آفت خطرناک مفید باشد.

سوسک پوستخوار, جنگل سوزنی برگ, فعالیت پروازی, متغیرهای جغرافیایی