نیما نظامی - دانشجوی دکترای مهندسی محیط زیست، دانشکده مهندسی عمران، آب و محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
مصطفی تیزقدم غازانی - استادیار، گروه مهندسی آب، فاضلاب و محیط زیست، دانشکده مهندسی عمران، آب و محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
مهدی ضرغامی - استاد، مدعو پژوهشکده انرژی، آب و محیط زیست، دانشگاه صنعتی شریف و استاد، دانشکده مهندسی عمران و پژوهشکده محیط زیست، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
مریم عباسی - استادیار، گروه مهندسی آب، فاضلاب و محیط زیست، دانشکده مهندسی عمران، آب و محیط زیست، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

استفاده از دیدگاه سیستماتیک برای مقابله با مشکلات اجتماعی و محیط زیستی در سال های اخیر افزایش یافته است. اخیرا مدل های زیادی برای رسیدگی به مسائل آب شهری توسعه داده شده است. بیشتر آنها بر روی رواناب ها و مدیریت آبهای سطحی متمرکز هستند و تعداد کمی به مشکلات سیستم آب رسانی پرداخته اند. با این وجود، کمبود یک مدل موثر که به دلیل پیچیدگی و اهداف متعدد سیستم آب شهری در بعد مدیریتی و تصمیم سازی از آن پشتیبانی کند، احساس می شود. در این پژوهش، ابتدا مشکلات رویکرد متداول مدیریت آب شهری بررسی شد و سپس ویژگی های رویکرد مدیریت پایدار آب شهری برای پاسخ گویی به نیازهای موجود بررسی شد که نتایج آن لزوم تغییر نگرش با توجه به وضعیت فعلی منابع آب را پررنگ تر می کند. به این منظور مدلی بر پایه پویایی های سیستم با در نظر گرفتن زیرسیستم های فنی، اقتصادی، اجتماعی، محیط زیستی و حاکمیتی توسعه داده شد که نتایج اقدامات مدیریت آب شهری را شبیه سازی و پیش بینی می کند. مدل پویایی های سیستم پیشنهادی با استفاده از نرم افزار Vensim توسعه داده شده و در بازه زمانی بین سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ برای شهر اصفهان اجرا شد. مدل پایه توسعه داده شده قابلیت دریافت و پیاده سازی سناریوهای مدیریتی را دارد و می تواند آنها را پیش بینی و مدل سازی کند. همچنین در نهایت، شاخص UWSI برای ارزیابی پایداری سناریوها در مدل در نظر گرفته شد. نتایج پیاده سازی مدل پیشنهادی بر روی شهر اصفهان نشان داد که مدل دقت زیادی در شبیه سازی وضعیت سیستم دارد و درصد خطای آن در شبیه سازی حجم آب مصرفی، هزینه تولید آب، قیمت آب و درآمد سالانه حاصل از فروش آب به ترتیب حدود ۲/۳، ۲، ۳/۳ و ۵/۴ درصد بود. همچنین میزان شبیه سازی شده آب بدون درآمد و هزینه سالانه کارکنان این بخش ها نیز به ترتیب ۶/۳ و ۴/۱ از مقدار واقعی انحراف داشت. به این ترتیب مدل پیشنهادی می تواند به عنوان ابزاری برای تحلیل و بررسی استراتژی های مدیریتی مختلف به کمک تصمیم گیران آمده و قبل از اجرای تصمیمات مختلف و صرف زمان و هزینه اثرات آن را بررسی و مناسب ترین استراتژی را انتخاب کنند.

مدیریت آب شهری, مدل سازی پویا, سیستم پشتیبان تصمیم گیری, VENSIM, اصفهان