علیرضا گنج خانلو - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زیست شناسی دانشکده علوم، دانشگاه زنجان
زهره طغرانگار - استادیار گروه زیست شناسی دانشکده علوم ، دانشگاه زنجان
الهه وطن خواه - استادیار گروه زیست شناسی دانشکده علوم ، دانشگاه زنجان
مهناز وفادار - استادیار گروه زیست شناسی دانشکده علوم ، دانشگاه زنجان
معصومه قربانلو - دانشیار گروه شیمی دانشکده علوم ، دانشگاه زنجان

آلودگی خاک ها به فلزات سنگین، استفاده از آن ها برای کشت گیاهان مختلف از جمله دارویی را در بسیاری از نقاط جهان محدود کرده است. جذب فلزات سنگین مانند سرب ( Pb) ، موجب اختلالات فیزیولوژیکی و حتی مرگ گیاهان می شود. پلیمرهای سوپر جاذب (SAPs) به عنوان ترکیبات اصلاح کننده خاک میتوانند با تاثیر بر میزان جذب عناصر غذایی معدنی اثرات سوء تنش بر گیاهان را کاهش دهند. این تحقیق به منظور بررسی اثر تیمار SAP بر میزان جذب عناصر غذایی و تجمع فلز Pb در گیاه سنبل الطیب (Valeriana officinalis L.) در شرایط تنش Pb انجام شد. یک آزمایش فاکتوریل با ترکیب دو فاکتور SAP (شاهد ،۱، ۲، ۳ گرم بر کیلوگرم خاک) و سطوح Pb خاک (شاهد، ۱۵۰، ۳۰۰، ۴۵۰ میلی گرم بر کیلوگرم خاک) با چهار تکرار به مدت ۲ ماه انجام شد. نتایج نشان داد که کاربرد سطوح مختلف SAP به طور معنیداری جذب سرب در گیاه را کاهش داد. در این تحقیق غلظت فسفر بخش هوایی و زیرزمینی در تمامی سطوح سرب با تیمار SAP به طور معنی داری افزایش یافت. مقدار عناصر درشت مغذی پتاسیم، کلسیم و منیزیم نیز در سطح ۴۵۰Pb با کاربرد این ترکیبات سلولزی سبز بهطور معنیداری افزایش و در سطوح پایینتر سرب (۳۰۰Pb و ۱۵۰Pb) کاهش یافت. همچنین جذب عناصر ریز مغذی نظیر روی، آهن و منگنز در سطوح دارای سرب کاهش معنی داری نشان داد. در مجموع کاربرد SAP با کاهش جذب سرب در گیاه و تغییر در تجمع عناصر غذایی معدنی و تعدیل آن ها می تواند در کاهش اثرات سوء تنش فلز سنگین سرب در گیاه سنبل الطیب موثر باشد.

پلیمرهای سوپر جاذب؛ تنش فلز سنگین سرب؛ عناصر معدنی؛ سنبل الطیب