مهدیه مصطفوی - دانشکده علوم زیستی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، زنجان، کدپستی ۶۶۷۳۱-۴۵۱۳۷، ایران
لیلا حسنی - دانشکده علوم زیستی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، زنجان، کدپستی ۶۶۷۳۱-۴۵۱۳۷، ایران
مریم خوشکام - گروه شیمی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل،۱۱۳۶۷-۵۶۱۹۹، ایران

ناحیه تنظیمی بیش از نیمی از ژن هایی که تغییر آنها باعث سرطانی شدن سلول می شود و همچنین ناحیه انتهایی کروموزوم های انسانی توالی های غنی از گوانین دارند که در شرایط خاص می توانند ساختارهای دی ان ای چهاررشته ای تشکیل دهند. شکل گیری ساختار چهار رشته ای در این نواحی با تنظیم تقسیم سلولی و سرطانی شدن ارتباط دارد، بنابراین ساختارهای چهار رشته ای به عنوان یک هدف برای داروهای ضد سرطان مطرح هستند. بربرین ایزوکینولین آلکالوئیدی است که در ریشه، ساقه و پوست گیاه زرشک یافت می شود و خواص دارویی گسترده ای دارد. در تحقیق حاضر اثر جایگزینی یون سدیم با پتاسیم و بلعکس بر برهمکنش بربرین با ناحیه تلومر کروموزوم انسانی با روش های طیف سنجی جذبی و نشری و دو رنگ نمایی دورانی بررسی شده است. یون های سدیم و پتاسیم باعث پایداری ساختارهای چهار رشته ای می شوند. ساختار دی ان ای چهار رشته ای تلومر انسانی به نوع یون هایی بستگی دارد که در صفحات چهارتایی قرار می گیرند. در تحقیق انجام شده یون سدیم به ساختار چهار رشته ای فولد شده با پتاسیم و همچنین یون پتاسیم به ساختار پایدارشده با سدیم اضافه شد و اثر این جایگزینی ها بر برهمکنش بربرین با دی ان ای بررسی شد. نتایج نشان دادند که افزودن یون سدیم اثر اندکی بر برهمکنش و ساختار دارد، در حالیکه با جایگزینی یون پتاسیم با سدیم تغییرات قابل توجهی در طیف های جذبی، نشری و ساختاری بربرین رخ می دهد. یون پتاسیم ساختار سدیمی را به سمت ساختار پتاسیمی پیش می برد و این تغییر ساختار با تغییر در برهمکنش بربرین با دی ان ای نیز همراه است. در مجموع نتایج نشان دادند که یون مرکزی ساختار چهار رشته ای تلومر انسانی نقش مهمی در برهمکنش بربرین داشته و این نکته باید در طراحی داروهایی که ساختار چهار رشته ای را هدف قرار می دهند مد نظر قرار گیرد.

بربرین؛ دی ان ای چهار رشته ای؛ برهمکنش؛ سدیم؛ پتاسیم