عبدالله نوری زاد - جامعه الشهید بهشتی
ابوالفضل رضایی - دانشیار دانشگاه شهید بهشتی
محمد ابراهیم خلیفه شوشتری - استاد دانشگاه شهید بهشتی

عبدالقاهر الجرجانی صاحب "نظریه النظم" یری اعجاز القرآن الکریم الادبی فی نظمه البدیع، حیث ان المفردات منسجمه بعضها ببعض فی اللفظ، وفی ائتلاف تام مع المعنی. ففی استخدام کل مفرده حکمه، وفی ترک اختیار لفظ مترادف سر بدیع. ثم الجمل بشتی اسالیبها فی انسجام کامل فیما بینها لفظا ومعنی مع مراعاه تامه لقواعد النحو واسس علم البلاغه. فهو لم یر الاصاله للفظ او المعنی، بل کل من جمالیات اللفظ والمعنی فی خدمه سیاق الکلام. ثم عبدالقاهر ما فسر القرآن الکریم علی اساس نظریته الا قلیلا، فقمنا بتطبیقها عملیا علی اربع آیات محدده من سوره یوسف بالاستفاده من المنهج الوصفی-التحلیلی. فوصلنا من خلال دراستنا التحلیلیه بعد تطبیق النظریه علی آیات المقطع لکونها علی اساس الحوار الدعوی ان المفردات المستخدمه من حیث النظم اللفظی رقیقه مع مراعاه کمال الاحترام لجلب الفتیین، واختار یوسف (ع) الفاظ نکره بکثیر لتشمل مظاهر الشرک بکاملها، وسبک الجمل بانواع الاسالیب التاکیدیه لفظا، والنداء للبعید لجلب ثقتهما والاستئناس بهما مع مراعاه الایجاز اللفظی الذی یدعو الیها الحوار الدعوی. ثم من منظر النظم المعنوی ان المفردات والجمل فی ارتباط وثیق مع المعنی بما فی الجمل من رابطه علیه تقدیما وتاخیرا لاقناع المخاطب جمله بجمله. فهذه الاسالیب المتعلقه بالنظم اللفظی والمعنوی فی ائتلاف تام فیما بینهما لیکونا تعبیرین صادقین عن السیاق الکلی للمقطع.

عبدالقاهر الجرجانی, نظریه النظم, سوره یوسف, الجمالیات اللغویه والبلاغیه, التلاوم اللفظی والمعنوی