شیما ابراهیمی - Assistant Professor of Persian Language Education, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

نهاد آموزش و پرورش نقش بسزایی در معرفی مولفه های فرهنگی دارد و کتاب های درسی در آگاهی بخشی نسبت به شخصیت ها و مشاهیر حائز اهمیت هستند. در پژوهش حاضر، میزان هیجان نخبه بینی دانش آموزان دوره متوسطه دوم و میزان رضایتمندی آنان از چگونگی پرداختن به مشاهیر و نخبگان در کتاب های فارسی، مورد بررسی قرار گرفته است. این هیجان به میزان برانگیخته شدن هیجانات هنگام دیدن یا شنیدن در مورد نخبگان در فرد ایجاد می شود، اشاره دارد و در دو سطح انفرادی و اجتماعی دارای ابعاد همگرایی و واگرایی مثبت/منفی است. از آن جایی که مشاهیر، شاعران و نویسندگان از عناصر تشکیل دهنده هویت ایرانیان و زبان فارسی هستند، نگارنده در پژوهش حاضر آنان را به عنوان شخصیت هایی نخبه درنظر گرفته و با استفاده از پرسشنامه هیجان نخبه بینی  (پیش قدم و همکاران، ۲۰۲۱)، به بررسی هیجان نخبه بینی ۹۱۷ دانش آموز دختر و پسر (میانگین سنی ۱۶.۵۱ سال) دوره متوسطه دوم (پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم) در رشته های ادبیات و علوم انسانی، علوم تجربی و ریاضی و فیزیک پرداخته است. نتایج آزمون تی نشان داد که هیجان نخبه بینی دختران در سطوح انفرادی و اجتماعی بالاتر از پسران است و آنان تمایل بیشتری به نخبگان به ویژه مشاهیر خانم نشان دادند. آزمون تحلیل واریانس یکطرفه و مقایسه زوجی میان مقاطع تحصیلی نشان داد که میزان هیجان نخبه بینی دانش آموزان پایه دهم از دو پایه دیگر بیشتر است و دانش آموزان رشته ریاضی و فیزیک هیجان نخبه بینی کمتری نسبت به دو رشته دیگر دارند که نشان دهنده ماهیت رشته تحصیلی آنان است.  بررسی کیفی کتاب های فارسی این دوره نشان می دهد که میزان توجه به نخبگان در حد ارائه اثری کوتاه از شاعران است که این امر با نیازهای نخبه بینی دانش آموزان همراستا نمی باشد و ۷۶% از دانش آموزان معتقدند توجهی به نخبگان در کتاب های فارسی نشده است که این امر لزوم بازنگری کتاب ها را بر مبنای نیازهای هیجان نخبه بینی دانش آموزان و زباهیجان های فرهنگی روشن می سازد.

Junior high school, Persian Book, Elites, Sapioemotionality, Positive/Negative Convergence, Positive/Negative Divergence, دوره متوسطه دوم, کتاب فارسی, نخبگان, هیجان نخبه بینی, همگرایی مثبت/منفی, واگرایی مثبت/منفی