سید امیر رضا موسوی انگورانی - دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوص دانشگاه امام صادق (ع)

در خصوص ماهیت وصایت عهدی در میان فقها و حقوقدانان اختلاف وجود دارد. برخی آن را از سنخ نیابت همچون وکالت پنداشته اند و برخی نیز آن را از سنخ ولایت قلمداد نموده اند اما همه بر این نکته متفق اند که وصی امین و ماذون می باشد. هدف پژوهش حاضر یافتن پاسخی به این سوال کلیدی است که وصی امین مالکی و ماذون از طرف موصی است یا امین قانونی به معنای ماذون از طرف قانون گذار (شارع) می باشد؟ یافته های پژوهش نشان میدهد که هسته مرکزی بحث امکان محق بودن ولی قهری پس از وفات است اگر جایگاه حقوقی ولی قهری و ولایت او با مرگ وی زائل شود، دیگر تصور اینکه اراده موصی منشا تام اذن و امانت باشد امکان پذیر نخواهد بود .و او نمی تواند چیزی را انشاء کند که متعلق آن خارج از حیطه استحقاق اوست. پس تنها در این فرض که موصی حتی پس از مرگ نیز حق ولایت داشته باشد می توان منشا اذن را اراده او دانست اما با مرگ فرد موضوعی برای اعمال ولایت باقی نمی ماند. حال حتی اگر برای موصی پس از مرگ نیز ولایت قائل شویم، با مشکل ایقاع بودن وصیت مواجه خواهیم شد. در نتیجه می توان وصایت را مصداقی از مرتبه اول یعنی امانت قانونی دانست و اراده و قصد موصی را تنها بخشی از موضوع حکم در نظرگرفت نه اینکه خود انشاء کننده اذن باشد.

اذن مالکی، اذن قانونی ، وصیت عهدی ، نیابت ، ولایت