داود مهرآوران - بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل ایران
یونس رستمی کیا - بخش تحقیقات جنگل ها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل ایران،
وحید مهدوی - بخش تحقیقات گیاه پزشکی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اردبیل ایران،
علیرضا رجبی مظهر - بخش تحقیقات جنگلها و مراتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران

درختان صنوبر به علت کاربرد گسترده در صنایع پیشرفته چوبی و همچنین به علت زودبازده بودن در مناطق مختلف کشور جهت تولید چوب از اهمیت خاصی برخوردار است. برای این منظور پیش آگاهی، پیشگیری و مدیریت طغیان آفات و بیماری های گیاهی، به عنوان یکی از عوامل مهم محدودکننده این درختان ضروری است. در این پژوهش برای جهت پیش-آگاهی از عوامل مختلف محدودکننده این درختان از سال ۱۳۹۸ به مدت سه سال پایش حشرات نوظهور در مناطق مختلف استان اردبیل اجرا شد. در این پژوهش ابتدا در چهار سایت تحقیقاتی مختلف فهرستی از پوشش های گیاهی گونه های صنوبر شامل بومی و غیربومی هر منطقه تهیه گردید. در طول اجرای این تحقیق از اوایل فروردین تا اواخر آبان هر سال به فاصله هر ۱۵ روز یکبار، سایتهای مورد مطالعه و رویشگاه های طبیعی درختان صنوبر اطراف هر سایت مورد بازدید قرار گرفت. در هر بار نمونه برداری فون حشرات درختان صنوبر و پوشش گیاهی همچنین زمان های نمونه برداری ثبت گردید. همچنین در این تحقیق با انجام نمونه برداری ها ماهیانه بر اساس نوع و میزان آلودگی به آفات و اطلاعات مربوط به میزان خسارت متناسب با جمعیت هر عامل خسارت زا مشخص گردید. نتایج حاصل از این تحقیق در خصوص روند طغیان جمعیت عوامل کلیدی گونه های صنوبر همچنین عوامل خسارتزای مشکوک و نوظهور نشان داد از سال های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ شته مومی صنوبر Phloeomyzus passerinii (Signoret) در سه سایت کوثر، اردبیل و ارشق همچنین پروانه ی زنبور مانند چوبخوار صنوبرParanthrene diaphana Dalla درسایت مغان و نهالستان های صنوبر اطراف آن بیشترین آلودگی را دارند. همچنین نتایج حاصل از این پایش حشرات نوظهور نشان داد نهال های غیر بومی وارده شده از سایر استانهای مختلف کشور بیشترین آلودگی را به لاروهای پروانه زنبور مانند چوبخوار داشتند و بیشترین درصد خسارت این آفت در مناطق گرم و شمالی استان اردبیل نسبت به مناطق مرکزی و جنوبی استان برآورد گردید. نظر به اینکه در سالهای اخیر نهال کاری و کشت انبوه صنوبر در مناطق مختلف استان در حال گسترش میباشد معرفی و آشنایی نهال کاران و همچنین حضور بهرهبرداران دورههای آموزشی جهت آشنایی با آفات درختان صنوبر و روش های کنترل آن ضروری هست.

پروانه زنبور مانند گالزا، شته مومی صنوبر، آفت جدید، اردبیل.