مالک عبدی - گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
محمدرضا شیرخانی - گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.
سیده زینب فقیه - مدرس عربی مدارس اهواز، اهواز، ایران.

رئالیسم جادویی از شاخصه های واقع­گرایی است که با خیال در آمیخته و ساختارهای واقعیت را تغییر داده است. حسن کمال از جمله پیشگامان این سبک داستان نویسی در ادبیات داستانی معاصر مصر است که رمان «المرحوم» را به سبک رئالیسم جادویی نوشته و در آن به بیان درد و رنج دانشجویان پزشکی اتاق تشریح و جامعه انسانی پرداخته است. سبک نویسندگی وی موجب ­شد تا اثرش جنبه­های اعجاب انگیزی از جمله کاربرد موفق عناصر رئالیسم جادویی داشته باشد. لزوم شناخت درون­مایه­ و عناصر رئالیسم جادویی در «المرحوم»، ضرورت اصلی پژوهش است. در این پژوهش، با بهره­گیری از روش توصیفی- تحلیلی به چنین نتایجی یست می­یابیم: توصیف جزئیات یک اتاق تشریح توسط محمود سلمان، استفاده از رئالیسم جادویی برای بیان مشکلات سیاسی و اجتماعی  موجود در جامعه، دوگانگی شخصیت درعالم رئال و خیال، نشان از وجود رنگی از خیال و جادو در بستر واقعی رمان «المرحوم» دارد که به کمک مولفه­های ذکر شده می­توان مشکلات جامعه مصر را به شیوه­ای جدیدتر به خواننده نشان داد. اتاق تشریح نمادی از ساختار جامعه مصر است که کمال از این ژرفا به عنوان ابزاری برای نشان دادن رویدادهای پزشکی مصر بهره می گیرد. در این داستان مولفه­های رئالیسم جادویی؛ مانند دوگانگی، کشمکش، رازگونگی، سکوت اختیاری، صدا و بو (در ابعاد مختلف آن) حضوری پررنگ­تر و برجسته­تر دارد. برجسته­ترین این مولفه­ها در «المرحوم» به کشمکش ذهنی محمود سلمان و جسد مرحوم و رازگونگی وی برمی­گردد. تقابل جهان خیالی و واقعی در جای جای رمان مشاهده می شود. این در حالی است که دیگر مولفه­ها را نمی­توان نادیده انگاشت. هدف نهائی این پژوهش نیز آن است که به کنش­مندی عناصر فعال رئالیسم جادویی در پردازش طرح­واره­های داستانی رمان المرحوم پی برده و نقش این نمادهای تلفیقی را در ارائه تصویری باورپذیرتر از مشکلات جامعه مصر برای خواننده تبیین نماییم

جامعه مصر, رئالیسم جادویی, حسن کمال, رمان المرحوم, واقعیت و خیال