حسن حکمت نیا - عضو هیات علمی گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
سیدرضا میرمهدی - عضو هیات علمی گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
رضا مختاری ملک آبادی - عضو هیات علمی گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

مقدمه: در محیط ­های شهری به ویژه محلات شهر، عواملی مانند پنجره ­های شکسته، زباله در خیابان ­ها، نقاشی بر روی دیوارها، ساختمان­ های رها شده و عدم روشنایی خیابانی به ویژه در مناطق حاشیه ­نشین شهر منجر به ایجاد محیطی می شود که جرم و جنایت و بزهکاری را ترویج می­کند و در نتیجه احساس امنیت شهروندان به خطر می ­افتد. داده و روش: نوع پژوهش، کاربردی و جامعه آماری آن ترکیبی از متخصصان شامل مطلعین، متخصصان و خبرگان مرتبط با مدیریت شهری در مناطق حاشیه ­نشین است. حجم نمونه بر اساس نمونه­ گیری تصادفی ساده و جدول مورگان ۲۹۹ خانوار ساکن در مناطق حاشیه ­نشین شهر یزد است. به منظور ارتباط بین متغیرها و پاسخ به سوالات پژوهش از آمار استنباطی (ضریب همبستگی، ضریب رگرسیون، تحلیل واریانس چند متغیره ) استفاده شده است. یافته ها: نتایج حاصل از مدل تحلیل شبکه نیز نشان می ­دهد، شاخص ­های کالبدی شامل عرض کم معابر، قدمت ابنیه، وجود مخروبه ­ها، مساحت قطعات تفکیکی، سازگاری کاربری­ ها، تامین فضای باز مورد نیاز  با مقدار ۰/۱۹۶ بیشترین نقش را در افزایش تهدید در مولفه­ های روان­شناسی محیطی مشتمل بر عدم تامین خلوت­ گزینی، عدم امنیت و ایمنی و عدم دسترسی به فضاهای عمومی و فضاهای بازی کودکان  دارد. نتیجه گیری: برای کاهش آسیب­ پذیری روانی ناشی از مسائل و مشکلات سکونتگاه ­های غیررسمی اقدام به تدوین مدل توانمندسازی سکونتگاه ­ها شده است. در این مدل در گام اول مسائل و مشکلات بافت در ابعاد مرتبط با روان­شناسی مورد بررسی قرار گرفت، در گام دوم بایستی اقدام به ظرفیت ­سنجی و برنامه­ ریزی گردید، در گام سوم اقدام به اجرای برنامه جهت ساماندهی و کاهش مسائل روانی محیط و در گام چهارم اقدام به بررسی بازخورد مسائل گردید.

روانشناسی محیطی, پایداری, فضاهای شهری, سکونتگاه های غیررسمی, شهر یزد