جواد فحانیک بابایی
مهرانگیز صدوقی
حمیرا زردوز
هدایت صحرایی
حسین بهادران
ساغر سعیدآبادی
حسین دشت نورد
سیروس جلیلی
سیمین ریاحی

چکیده   زمینه و هدف : مطالعات قبلی نشان داده اند که مصرف مورفین در طی دوران بارداری می تواند منجر به تاخیر در نمو جنین و یا عملکرد غیر طبیعی دستگاه عصبی شود. این پژوهش به بررسی اثر مصرف مورفین توسط مادر بر تکوین قشر بویایی در موش های بزرگ آزمایشگاهی نژاد ویستار پرداخته است.   مواد و روش ها : در این تحقیق مداخله ای- تجربی از ۱۲ سر موش بزرگ آزمایشگاهی نژاد ویستار با محدوده وزنی ۳۰۰-۲۵۰ گرم استفاده شد. گروه آزمایش ۰۵/۰ میلی گرم بر کیلوگرم مورفین در آب آشامیدنی و گروه کنترل فقط آب آشامیدنی دریافت کردند. در روز ۱۹ بارداری موش ها با کلروفرم کشته شده و جنین ها طی عمل جراحی از بدن حیوان خارج و به منظور فیکس شدن به مدت دو هفته در محلول فرم آلدیید ۱۰% قرار گرفتند. سپس جنین ها با استفاده از ترازوی دیجیتال توزین شده و طول سری- دمی، محور پشتی- شکمی، فرونتال- اکسی پیتال، عرض شکم و طول محور دوطرفی آهیانه آنها اندازه گیری شد. جنین ها مراحل پردازش بافتی را طی کرده و پس از برش گیری و رنگ آمیزی با روش هماتوکسیلین- ائوزین و نیترات نقره از نظر تکوین قشر بویایی مورد بررسی میکروسکوپی قرار گرفتند.   یافته ها: کاهش طول محور پشتی - شکمی و فرونتال- اکسی پیتال (به ترتیب ۰۵/۰ p< و ۰۱/۰ p< ) و عدم تغییر طول محور سری - دمی، عرض شکم و طول محور دو طرفی آهیانه و نیز کاهش وزن جنین ها در گروه آزمایش مشاهده شد. از نظر بافت شناسی تاخیر رشد در سه لایه قشر بویایی و هم چنین کاهش تراکم سلول ها و زوائد نورون ها در گروه آزمایش وجود داشت (۰۵/۰ p< ).   نتیجه گیری: ا ین پژوهش نشان داد که مصرف خوراکی مورفین در دوران بارداری باعث بروز نقص در تکوین قشر بویایی جنین و تاخیر رشد سلول ها در این ناحیه از مغز و هم چنین موجب کاهش وزن و طول جنین می گردد. این آسیب ها ممکن است منشاء تغییرات رفتاری دیده شده در حیواناتی باشد که از مادران باردار معتاد به دنیا آمده اند.   واژه های کلیدی: مرفومتری ، قشر بویایی، مورفین، موش صحرایی

Morphometry, Olfactory Cortex, Morphine, Wistar Rats, مرفومتری، قشر بویایی، مورفین، موش صحرایی