محسن موید - عضو هیات علمی دانشگاه تبریز و دانشجوی دوره دکتری دانشگاه شهید بهشتی
سید محمد پور معافی - دانشیار گروه زمین شناسی دانشگاه شهید بهشتی

سنگ های آتشفشانی ائوسن و الیگوسن به همراه نهشته های آتشفشانی-آواری در طول نوار آتشفشانی-پلوتونیک البرز غربی-آذربایجان، تحت تٱثیر توده های نفوذی کم عمق به سن الیگوسن قرار گرفته اند و مجموعه فوق توسط نهشته های آهکی بوردیگالین (میوسن زیرین)، با پی کنگلومرایی و با دگر شیبی آذرین پی پوشیده می شود. نفوذ توده های مذکور در نهشته های آتشفشانی و آتشفشانی -کلاستیک ائوسن-الیگوسن در حاشیه رودخانه قزل اوزن در منطقه هشجین منجر به ظهور زون های دگرسانی گرمابی وسیع و متعددی شده ور کانی سازی های پراکنده ای از عناصر با ارزش همچون Mn, Fe, Zn, Pb, Au و Cu در ارتباط با آنها تشکیل شده است. بررسی های ژئوشیمیایی نشان می دهد که بین ماگماتیسم ائوسن و الیگوسن ارتباط ژنتیکی تنگاتنگی وجود داشته و ماگماتیسم الیگوسن، در حقیقت ادامه آتشفشانی ائوسن بوده است. تشابه ژئوشیمیایی جالبی بین سنگ های آتشفشانی و پلوتونیک الیگوسن، به چشم می خورد که حاکی از همخون بودن ماگمای مولد این سنگ ها است. توده های نفوذی مذکور ویژگی گرانیتوییدی تیپ I حواشی فعال قاره ای را دارا بوده و متعلق به توده های تیپ آندی (پیچر، 1987) و هیبرید کمان ماگمایی حاشیه فعال قاره (باربارین،1990) است و در حقیقت ریشه مخروط های آتشفشانی الیگوسن را در منطقه تشکیل می دهند. با توجه به واقعیات موجود در خصوص تکوین ساختاری پوسته ایران زمین و شواهد میکروفسیلی موجود در افیولیت ملانژهای شمال غرب کشور، این نوار ماگمایی متعلق به کمان ماگمایی حاشیه فعال قاره ای نبوده و در یک زون پس برخوردی و در حاشیه فعال قاره ای تکوین یافته است.