عباسعلی کدخدایی - دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
عبدالله عابدینی - دانشجوی دکترای حقوق بین الملل دانشگاه تهران

سازمان جهانی تجارت، یکی از مهم ترین سازمان های بین المللی است که پس از تاسیس سازمان ملل متحد تا کنون، پا به عرصه حقوق بین الملل گذارده است. یکی از مهم ترین مقررات مندرج در تفاهم نامه حل و فصل اختلاف سازمان جهانی تجارت، ماده ۲۳ آن، تحت عنوان «تقویت سیستم چندجانبه» است که ایده خودبسندگی سازمان جهانی تجارت از این ماده نشات می گیرد. ماده ۲۳ تفاهم نامه حل و فصل اختلافات اشعار می دارد: «هنگامی که اعضا در صدد جبران نقض تعهدات یا سایر موارد از میان رفتن منافع یا لطمه به منافع پیش بینی شده در موافقت نامه های تحت پوشش یا رفع مانعی بر سر راه دستیابی به هر یک از هدف های موافقت نامه های تحت پوشش بر می آیند، باید به قواعد و رویه های این تفاهم نامه متوسل شوند و از آنها تبعیت نمایند». بنابراین، مطابق نص صریح تفاهم نامه، توسل به قواعد و رویه های خارج از سازمان، پذیرفتنی نیست و همان گونه که گفته شد، این موضوع، شائبه خودبسندگی رژیم حقوقی سازمان جهانی تجارت را به ذهن متبادر می سازد.

رژیم خود بسنده, حقوق بین الملل عام, قواعد اولیه و ثانویه, سازمان جهانی تجارت, تفاهم نامه حل و فصل اختلافات