بهاره حیدری - استادیار گروه حقوق دانشگاه پیام نور
محمود عباسی - استادیار گروه اخلاق پزشکی دانشگاه پزشکی شهید بهشتی
نجمه رزمخواه - نویسنده مسئول، دانشجوی دکترای حقوق بین الملل، دانشگاه پیام نور

در چارچوب حقوق بین الملل بشری، حق بر کار، حق بنیادین هر شخص بر دسترسی پایدار به کار شایسته ای است که پاسخ گوی نیازهای معیشتی و رفاهی وی باشد. این حق، مخصوص جوامع شهری نیست و اعضای جوامع روستایی نیز از آن برخوردارند. حق بر کار برخلاف آنکه به لحاظ نظری بسیار مورد توجه قرار گرفته، در عمل نسبت به آن غفلت شده است. این غفلت درمورد جوامع روستایی کشاورز، حتی بیشتر است. عرضه بذرهای تراریخته، اعطای حقوق انحصاری به شرکت های خصوصی تولید کننده بذرهای مزبور، فروش بذرها با قیمت گزاف به کشاورزان، عدم امکان ذخیره بذرهای خودمصرفی و عواملی از این قبیل، موجب تحمیل محدودیت های مالی گسترده بر پیکره جامعه کشاورزی فقیر و آسیب پذیر شده است. این موضوع، سبب کاهش تعداد مزارع کوچک و حذف کشاورزان ضعیف از گردونه کار و ورودشان به بازار مشاغل کاذب می شود. لذا پرسش اصلی آن است که در تقابل میان منافع ناشی از مالکیت معنوی شرکت های تحقیقاتی و حقوق بنیادین کشاورزان در بهره مندی از شغل و رفاه چه باید کرد؟ آنچه مسلم است رویه موجود، توان پاسخ گویی به مشکلات موجود را ندارد و لذا دولت ها و البته شرکت ها با توجه به لزوم پایبندی شان به اصول بنیادین حقوق بشر، مکلف به اصلاح شیوه موجود و برقراری تعادل میان منافع متضاد هستند. این امر در سطح ملی و بین المللی باید مورد توجه قرار گیرد.