زهرا حسن فام میاندوآب - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، ایران (نویسنده مسئول)
بهبود یاریقلی - دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، ایران

هدف پژوهش حاضر مطالعه پدیدارشناسی تجربه دانشآموزان دوره دوم مقطع ابتدایی از چگونگی رعایت عدالت کلاسی توسط معلمان است. این مطالعه با رویکرد کیفی و به روش پدیدارشناسی از نوع توصیفی انجام شده است. مشارکت کنندگان تحقیق شامل دانشآموزان دوره دوم مقطع ابتدایی هر دو گروه جنسی دختر و پسر شهر میاندوآب در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ می باشد. حجم نمونه به روش نمونه گیری هدفمند متجانس انتخاب شده و فرایند گزینش و مصاحبه با دانش آموزان تا مرحله اشباع نظری ادامه یافته است. مشارکت کنندگان در این پژوهش ۲۴ نفر از دانش آموزان دوره دوم مقطع ابتدایی بودند. تجزیه و تحلیل داده ها به روش کلایزی انجام شد. بررسی چند باره مصاحبه ها، ۴۱ کد تبیینی استخراج شد که با ادغام و تلفیق کدهای مشابه و حذف کدهای تکراری تجارب زیسته دانش آموزان ابتدایی از عدالت معلم در کلاس درس، ده مقوله عمده و چهار تم استخراج شده عبارتند از: آموزش منصفانه و کارکردگرایانه (۳ مقوله شامل: توجه و برابری آموزشی، اعتدال انگیزشی در آموزشی و تربیتی و ارزشیابی منصفانه)، رعایت تعامل و مراوده آموزشی (۳ مقوله شامل: رعایت آموزش ترقی خواهانه، فهم و درک شدن دانش آموزان از سوی معلم و تعامل منصفانه)، تبعیض بین دانش آموزان (۲ مقوله شامل: بی توجهی عامدانه و عدم رعایت خودکنترلی) و نابرابری آموزشی و تربیتی (۲ مقوله شامل: فریب کاری آموزشی و بی عدالتی رفتاری و آموزشی) استخراج گردید. عدالت و تحقق آن همواره یکی از اصلی ترین شعارها در عرصه آموزش است. اگر نگاهی کلی بر مفاهیم به دست آمده داشته باشیم می توان آنها را در دو بخش عدالت و بی عدالتی جای داد، هر چند مصادیق بیشتری در بخش عدالت یافت شد. ‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬‬ نتیجه گیری اصلی دیگری که از پژوهش حاضر حاصل شد ارتباط غالب مفاهیم عدالت به خصوصیات ذاتی آموزش و پیوند مصادیق بی عدالتی به نحوه تعامل و مدیریت در اجرای آموزش است.

عدالت کلاسی، عدالت آموزشی و تربیتی، تبعیض، معلم