قادر قاسمی - دانشجوی دکتری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
مهدی عیاری - استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
محمدحسین عظیمی - استادیار، پژوهشکده ملی گل و گیاهان زینتی، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج، محلات، ایران
محمدتقی عبادی - دانشیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

گونه­های گیاه ایریس (Iris) به عنوان منبع غنی از ایزوفلاونوئیدها شناخته می­شوند. زنبق آلمانی (Iris germanica L.) یکی از مهم­ترین انواع زنبق­های ریش­دار است، که در طب سنتی با نام ایرسا شناخته می­شود. در این پژوهش، میزان کل ترکیبات فنولی و فعالیت آنتی اکسیدانی پساب به دست آمده در طول فرآیند اسانس­گیری ۳۴ نمونه ریزوم زنبق آلمانی (۶ نمونه والد، ۲۷ نمونه هیبرید و ۱ نمونه تجاری) اندازه گیری شد. نمونه­های زنبق آلمانی از پژوهشکده ملی گل و گیاهان زینتی واقع در شهر محلات جمع آوری و نمونه تجاری از بازار خریداری شدند. بعد از استخراج اسانس از پساب در بالن، نمونه­ برداری شد. میزان فنل کل نمونه ها به روش فولین­سیکالتیو، فلاونوئید به روش آلومینیوم کلرید و فعالیت آنتی اکسیدانی (DPPH و FRAP) اندازه­گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که همه صفات اندازه­گیری شده، تحت تاثیر نوع هیبرید بود که این تاثیر در تمامی صفات معنی دار بود (۰۱/۰P<). نتایج مقایسه میانگین نشان داد که نمونه­های با رنگ گل­های ارغوانی و بنفش بیشترین میزان فنل و فلاونوئید کل را داشته و به دنبال آن بالاترین میزان فعالیت آنتی­اکسیدانی را دارند. به عبارت دیگر، بیشترین میزان فلاونوئید (۲۲/۱۱۳ میلی­گرم معادل کوئرستین در گرم وزن خشک) و فعالیت آنتی­اکسیدانی (DPPH) (۷۳/۸۱۷ میلی­گرم معادل TBHQ در گرم وزن خشک) در نمونه P۶ (والد ارغوانی) و بیشترین میزان فنل کل (۳۱/۲۶۱ میلی­گرم معادل اسیدگالیک در گرم وزن خشک) در نمونه P۳ (والد بنفش) مشاهده شد. در کل، پساب حاصل از اسانس گیاه زنبق آلمانی، بعنوان منبعی مناسب و ارزان جهت به دست آوردن آنتی اکسیدان های طبیعی می­باشد.

آنتی اکسیدان طبیعی, پساب, ایرسا, فیتوشیمیایی, محصول جانبی