اقدس ملک زادگان
مریم مرادخانی
حسن عشایری
حمید حقانی

زمینه و هدف: اختلال خواب یکی از مشکلات شایع دوران بارداری است که می تواند زمینه ساز بسیاری از مشکلات قبل، حین و بعد از زایمان گردد. بنابر این کاهش اختلالات خواب دارای اهمیت زیادی برای گذراندن آرام دوران بارداری می باشد.   این پژوهش با هدف تعیین تاثیر تمرینات تن آرامی بر اختلالات خواب سه ماهه سوم بارداری زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر زنجان انجام گرفت.   روش بررسی: این مطالعه یک کارآزمایی در عرصه با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش را کلیه زنان باردار هفته ۲۸-۳۲ بارداری مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر زنجان تشکیل می داد. به ۱۴۱ نفر نمونه از این جامعه پرسشنامه شاخص کیفیت خواب پتسبرگ PSQI) ) جهت تکمیل داده شد که در نهایت ۹۵ نفر از آنان پرسشنامه تکمیل شده را به مراکز بهداشتی درمانی شهر زنجان عودت داده و تمایل خود را جهت شرکت در پژوهش اظهار نمودند. سپس نمونه های پژوهش به صورت بلوک بندی تصادفی به دو گروه آزمون (۴۷ نفر) و کنترل (۴۸ نفر) تقسیم شدند. به گروه آزمون ضمن دو جلسه آموزش تن آرامی یک نوار کاست تمرینات و راهنمای نوشتاری جهت استفاده روزانه در منزل داده شد. گروه کنترل فقط توصیه ها و آموزش های روتین را دریافت نمودند.   در این پژوهش از سه ابزار پرسشنامه PSQ۱ ، و پرسشنامه ساختار یافته تعیین عوامل احتمالی مرتبط با اختلال خواب و ابزار اندازگیری مقیاس درجه بندی تن آرامی استفاده شد و نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS ، آمار توصیفی و آزمون های تی زوج و مستقل، فیشر و کای اسکوئر تجزیه و تحلیل شد.   یافته ها: یافته ها نشان داد، تن آرامی بر اختلال خواب سه ماهه سوم بارداری تاثیر داشته و فراوانی آن را کاهش داده است به طوری که ۱/۵۱ درصد موارد زنان بارداری که در بدو ورود به پژوهش از اختلال خواب رنج می بردند پس از انجام تمرینات تن آرامی بهبودی یافتند (۰۰۰ %.= P ) یافته ها هم چنین نشان داد شدت اختلال خواب در ۹/۸۰ درصد نمونه های پژوهش کاهش یافته است (۰۰۰ /۰.= P ). نتیجه گیری: با توجه به این که اختلال خواب در سه ماهه سوم بارداری شایع می باشد و تمرینات تن آرامی به طور قابل ملاحظه ای بر شدت و فراوانی آن تاثیر داشته است لذا تمرینات تن آرامی به عنوان روشی مناسب جهت کسب آرامش و بهبود اختلالات خواب در زنان باردار توصیه می شود.

Insomnia- Third trimester of pregnancy- Relaxation, اختلال خواب – تمرینات تن آرامی– سه ماهه سوم بارداری