مجید حافظ دربانی - Urmia University
علی عابدینی - Urmia University
فرهنگ علی یاری - Urmia University of Technology
علی اصغر کلاگری - University of Tabriz

کانسار آهن کوه­بابا در ۷۰ کیلومتری جنوب شهر هشترود، استان آذربایجان شرقی، شمال غرب ایران واقع است. این کانسار، از نظر زایشی وابسته به توده­های نفوذی گابرویی تا دیوریتی است. گابرو- نوریت و پیروکسن هورنبلند گابرو- نوریت سنگ میزبان اصلی کانی­سازی آهن هستند. دگرسانی­های گسترده همراه با کانی­سازی شامل پهنه­های اکتینولیتی، کلریتی و اپیدوتی است. کانه عمده مگنتیت همراه با مقادیر اندک آپاتیت بوده که به صورت بافت­های توده­ای، رگه-رگچه­ای، جانشینی، برشی و­ پراکنده است. نتایج تجزیه ریزپردازش الکترونی (EPMA) برای ۲۸ نقطه از بلورهای مگنتیت نشان از مقادیر نسبتا بالای عناصری چون Al، Mn، Ti و V  دارد. مقادیر اجزایی مثل TiO۲، V۲O۳، NiO و MgO در مگنتیت­های با بافت توده­ای بالاتر از مگنتیت­های با بافت پراکنده و رگچه­ای است. بررسی میانبارهای سیال اولیه در بلورهای کوارتز همزمان با کانی­سازی با مگنتیت نشان می­دهد که میانبارهای سیال به طور عمده از نوع دو فازی (L+V) و گاهی تک­ فاز گازی هستند. دمای همگن­شدگی سیال­های دو فازی (L+V) در گستره ۴۳۶ تا ۵۴۴ (میانگین ۵۰۵) درجه سانتی­گراد است. بر پایه دماهای نقطه ذوب­نهایی یخ، متوسط شوری ۸۲/۱۵ درصد وزنی معادل نمک طعام به دست آمد. با توجه به پارامترهای اندازه­گیری شده چون دمای همگن­شدگی، شوری، چگالی و فشار میانبارهای سیال، عمق کانه­سازی مگنتیت در گستره ۳/۱ تا ۷/۲ (میانگین ۳/۲) کیلومتر (بر پایه فشار همه جانبه) برآورد شد. بر اساس یافته­های EPMA و میانبارهای سیال، کانسنگ­های آهن کوه­بابا را می­توان کانسارهای آهن نوع کایرونا و در زیر رده اکسید آهن- آپاتیت ضعیف رده­بندی کرد و خاستگاه مگنتیت را می­توان  ماگمایی- گرمابی دما بالا در نظر گرفت.

Mineral chemistry of magnetite, study of fluid inclusions, Kuh-Baba, Hashtroud, Iran., شیمی کانی مگنتیت؛ میانبارهای سیال؛ کوه بابا؛ هشترود؛ ایران.