مرضیه شیخی - Shahrood University of Technology
مهدی رضائی کهخائی - Shahrood University of Technology
حبیب ا... قاسمی - Shahrood University of Technology

توده گرانیتوئیدی گپدان به سن ۴۳ میلیون سال به عنوان بخشی از نوار گرانیتوئیدی زاهدان- سراوان، در ۵۰ کیلومتری شمال­غرب زاهدان قرار دارد. ترکیب کلی این توده شامل بیوتیت گرانیت و گرانودیوریت بوده و دارای کانی­های کوارتز، پلاژیوکلاز، پتاسیم فلدسپار، بیوتیت، اکسیدهای Fe-Ti، زیرکن، آپاتیت و آلانیت است. بافت غالب این سنگ­ها گرانولار است ولی بافت­های پوئی­کیلیتیک، پرتیتی و میرمیکیتی نیز در آن­ها دیده می­شود. در این پژوهش، از ترکیب شیمی کانی­های بیوتیت و فلدسپار برای تعیین ماهیت، شرایط فیزیکوشیمیایی حاکم بر تبلور و جایگاه زمین ساختی تشکیل این سنگ­ها استفاده شده است. شیمی کانی بیوتیت نشان می­دهد که توده گرانیتوئیدی گپدان دارای ماهیت نوعI  و آهکی-قلیایی بوده و در حاشیه فعال قاره­ای تشکیل شده است. دما- فشارسنجی سنگ­های توده گرانیتوئیدی گپدان براساس شیمی بیوتیت بیانگر دمای ۸۵۰ درجه سانتی­گراد در فشارهای ۲ تا ۵ کیلوبار و براساس شیمی فلدسپار نشانگر دماهای ºC۷۴۷-۵۵۵ است که به ترتیب منطبق بر دمای تبلور بیوتیت و دمای برقراری تعادل حالت جامد و توقف نهایی تبادل عناصر در فلدسپار است. این توده میزبان آنکلاوهای بسیار است که بیانگر آلایش ماگمای والد توده در جریان بالاآمدگی و جایگزینی در سنگ­های میزبان است.

Mineral chemistry, biotite granite, granodiorite, Gapdan, Zahedan., شیمی کانی؛ بیوتیت گرانیت؛ گرانودیوریت؛ گپدان؛ زاهدان.