نرجس لاری - دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران
الهه حجازی - دانشیارگروه روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران
بهرام جوکار - دانشیار گروه روانش نشاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.
جواد اژه ای - استاد گروه روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران -مرحوم شده اند..

ارتباط معلم-دانش آموز، تبادل دوجانبه پیچیده و پویایی است که در طول زمان و در موقعیت های متعدد شکل گرفته است و در بستری از عوامل موثر بر آن، تغییرات تحولی دانش آموز را رقم می زند. از این رو پژوهش حاضر سعی دارد تا کیفیت ارتباط معلم-دانش آموز را از طریق مطالعه میدانی طرفین اصلی آن یعنی معلم و دانش آموز در بافت مدرسه در مقطع ابتدایی بررسی کند و به تفسیر این الگوی ارتباطی و علل و عوامل موثر بر آن بپردازد. برای دریافت نظام معنایی که دانش آموز و معلم در رفتار و ادراک ارتباطی خود نشان می دهند، از روش مردم نگاری استفاده شده است.این پژوهش در دو فاز طی دو سال تحصیلی انجام شد. در فاز اول (اصلی)، بر اساس نمونهگیری ملاکی، یک مدرسه ابتدایی دولتی در دو شیفت دختران و پسران به عنوان میدان تحقیق انتخاب گردید و محقق یک نیمسال تحصیلی را به عضویت آن در آمد. در فاز دوم (فاز اعتباریابی و تعمیق مفاهیم) نیز، ۹۹ دانش آموز، ۱۹ معلم و ۱۳ کلاس از میان شش مدرسه ابتدایی دولتی در شهر شیراز در اجرای این پژوهش مشارکت داده شدند. از مصاحبه های نیمه ساختاریافته و بدون ساختار و مشاهده نیمه مشارکتی برای جمع آوری داده بهره گرفته شد.تجزیه و تحلیل داده های کیفی، تبیین الگوی ارتباطی معلم-دانش آموز را در چهار لایه ی مسیرهای تبادل معلم و دانش آموز، ویژگی های معلم و دانش آموز، بازنمایی ذهنی معلم و دانش آموز از یکدیگر و عوامل بیرونی ممکن می سازد. بهبود این بستر ارتباطی و فرایندهای منجر به آن، می تواند دستیابی به پیامدهای تحولی مثبت بسیاری را برای دانش آموز و معلم محقق سازد.

ارتباط معلم-دانش آموز , تبادل , مردم نگاری , مدرسه