آذر زرین - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
عباسعلی داداشی رودباری - پژوهشگر پسادکتری اقلیم شناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

امنیت آبی شامل استفاده پایدار و حفاظت از سامانه های آبی، حفاظت در برابر مخاطرات مرتبط با آب، توسعه پایدار منابع آب و حفاظت از عملکردها و خدمات آب برای انسان و محیط زیست است. جهت بررسی امنیت آبی در دهه های گذشته از مدل امنیت آبی WSIM-GLDAS و جهت بررسی آب ذخیره در دسترس از داده های ماهواره GRACE استفاده شد. سپس یک مدل همادی با استفاده از مدل های CMIP۶ تولید و تغییرات آینده دما و تبخیر-تعرق پتانسیل (PET) در متوسط پهنه ای کشور تحت سناریوهای SSP بررسی شد. نتایج نشان داد آب ذخیره در دسترس طی دو دهه گذشته در ایران روند کاهشی داشته است. برونداد مدل امنیت آبی نشان داد دوره بازگشت کمبود آب در کل کشور منفی است. پایین ترین مقدار با ۱۰/۱- در نیمه شرقی و مناطق مرکزی کشور دیده می شود که نشان دهنده امنیت آبی پایین در این مناطق است. پیش نگری های اقلیمی نشان از روند افزایشی قابل توجه دما (۰/۷۸ درجه سلسیوس/دهه تحت سناریو SSP۵-۸.۵) و تبخیر-تعرق (۱۵۳/۵ میلی متر/دهه تحت سناریو SSP۵-۸.۵) در کشور دارد. برای افزایش امنیت آبی نیاز به اتخاذ استراتژی های سازگاری موثری است که هدف از آن افزایش ظرفیت نگهداری آب در خاک (آب سبز) و کاهش فرسایش خاک به منظور افزایش کیفیت خاک و حفظ ظرفیت ذخیره سازی مخازن (آب آبی) است. بنابراین در برنامه های آینده کشور باید استراتژی های سازگاری با تغییر اقلیم و تاثیر آن بر توزیع مجدد آب از آب سبز به آب آبی و پیامدهای بلندمدت اجتماعی-اقتصادی تغییر اقلیم در نظر گرفته شود.

امنیت آب, مدل WSIM, ماهواره GRACE, تغییر اقلیم, ایران