یوسف نیک روز - استادیار زبان و ادبیات فارسی (گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج)
محمد سعیدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد روانشناسی عمومی (گروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان)
نرگس سعیدی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی (گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج)

یکی از مفاهیم مورد تاکید در نظریه آلفرد آدلر عقده حقارت (inferiority complex) است که یکی از عوامل موثرایجاد کننده مشکلات روان شناختی و شخصیت است از جمله بی کفایتی ، نالایقی، ضعف و درماندگی به خصوص درتصمیم گیری می باشد.یکی از عوامل مهم در ایجاد حس حقارت در فرد، این است که فرزند مورد غفلت و بی توجهی قرار گیرد. وقتیوالدین، به خصوص پدر، فرزندی را نادیده بگیرد؛ به او توجه نکند و اورا مورد غفلت و طرد قرار دهد؛ احساس امنیت ومحبت برای او فراهم نمی شود. در نتیجه احساس بی ارزشی می کند و خود را برای روبه رو شدن با ناکامی های زندگیتوانمند نمی بیند از طرفی نسبت به دیگران دچار بی اعتمادی می شود. چنین حالتی نیز می تواند از ایجاد عقده حقارت دردوران کودکی فرزند باشد . واکنش طبیفی فرزند در چنین حالتی این خواهد بود که فرزند دچار نشخوار فکری می شود واحسام حقارت در او روز به روز بیشتر خواهد شد و تمام انگیزه های وی برای انجام هر فعالیتی از بین می رود همچنیننسبت به دیگران احساس حسادت می کند و برای رسیدن به اهدافش از هر کوششی حتی زیر پا گذاشتن افراد دریغنمی کند. این همان چیزی است که در روان شناسی به مکانیسم دفاعی سرکوب توصیه می شود.اسفندیار که پیوسته مورد بی مهری پدر قرار می گیرد احساس حقارت می کند و این احساس حقارت پیوسته دروجود وی به عقده حقارت تبدیل شده است و با پرخاشگری، حس برتری جویی و قدرت طلبی به دنبال جبران آن است.اسفندیار در جنگ با رستم با این گونه صفات به پرخاشگری، برتری جویی و قدرت طلبی معروف است و سعی می کند با بهخاک افکندن رستم و بستن دست وی (که قطفا ناشدنی است) مالیخولیای قدرت خویش را تحقق بخشد. نمودهای اینحالت در جای جای داستان رستم و اسفندیار به چشم می خورد که در این مقاله به بررسی آن خواهیم پرداخت.

شاهنامه، اسفندیار، آدلر، عقده حقارت، برتری جوی، قدرت طلبی