علی رفیعی مقدم - استادیار گروه حقوق، دانشکده حقوق و الهیات، دانشگاه شهید باهنر کرمان

حفظ محیط زیست، ضرورتی است که همگان به آن اذعان دارند و قواعد حقوقی داخلی و بین المللی نیز در این راستا هرگونه رفتار را که منجر به صدمه و آسیب محیط زیستی گردد. موحب مسوولیت دانسته است. بدیهی است که در عرصه بین المللی هرگاه از اینمسوولیت، به درستی استفاده شود می توان تا حدودی از میزان خسارات وارد بر محیط زیست کاست. این امر نیازمند همکاری های همه-جانبه ای در حقوق مسوولیت مدنی بین المللی است که امروزه فقدان آن احساس می شود. تحقیق حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، ابعاد مختلف مسئولیت بین ا لمللی در جبران خسارات وارد بر محیط ز یست را بررسی کرده است. این بررسی نشان می دهد کهاستفاده غیر زیانبار از سرزمین می تواند مبنایی مناسب برای پذیرش مسوولیت دولت ها در صورت ایراد خسارت به محیط زبست باشد.این مبنا در منابع حقوق بین الملل از جمله برخی کنوانسیون ها با تصمیمات مراجع رسیدگی کننده به دعاوی بین المللی مورد پذیرشقرار گرفته است. اما به نظر می رسد بتوان آن را در شمار قواعد عرفی با اصول کلی حقوق ببن الملل دانست و از این جهت، ان را دارایقدرت الزام آور نسبت به تمامی کشورها تلقی گردد. البته مسوول دانستن دولت ها برای جبران خسارات وارد بر محیط زیست. نیازمندتحقق شرایطی از جمله انتساب عمل به دولت و نقض تعهد بین اللمللی می باشد که در صورت وجود این شرایط. دولت ها می بایست ازطربق پرداخت غرامت و عدم تکرار عمل زیانبار برای جبران خسارات وارد بر محیط زیست اقدام نمایند.

مسئولیت مدنی بین المللی، خسارت زیست محیطی، اصل استفاده غیر زیانبار از سرزمین، جبران خسارت بین المللی