فرزانه میرشاه ولایتی - استادیار، گروه مدیریت، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
فرهاد نظری زاده - استادیار، دانشکده مدیریت و مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران ایران

جهان به دوره جدید اقتصادی وارد شده است که در آن، اطلاعات، نوآوری و دانش بیش از دیگر عوامل تولید یا نیروی کار تاثیر دارد. کشورهایی که با موفقیت به اقتصاد مبتنی بر دانش تبدیل شوند، بر آینده مسلط خواهند بود. استفاده موثر از دانش و اطلاعات کار آسانی نیست و نیازمند داشتن عناصر لازم، فراهم کردن شرایط و الزامات و زیستبوم متناسب با اقتصاد دانشبنیان است. در شرایطی که اقتصاد دانشبنیان روزبهروز اهمیت بیشتری مییابد، فاصله میان کشورهای پیشرفته و درحال توسعه فزاینده است و تاخیر در این زمینه، موجب شکافهای جبران ناپذیری می شود. برخی معتقدند اقتصاد دانشبنیان مختص کشورهای پیشرفته، قوی و ثروتمند است، ولی شواهد حاکی است که برخی راهکارها و تجارب موفق برای ورود به عرصه اقتصاد دانشبنیان وجود دارد. به هرحال، روشن است که در دنیای سرشار از رقابت و نابرابری، گذار به سوی اقتصاد دانشبنیان نیازمند چشماندازی مشخص و نقشهراهی روشن و دقیق است. تامین عناصر و ارکان کلیدی مورد نیاز برای تحریک و توسعه اقتصاد دانشبنیان برای دستیابی به رقابت پذیری بلندمدت، موضوعی مهم است. علم، نوآوری و فناوری به عنوان موتورهای رشد و نیروی محرک اقتصاد دانشبنیان، نه جریانی خودجوش، که مستلزم تدارکی در قالب حکمرانی و سیاست گذاری علم، نوآوری و فناوری است. امروزه سیاستهای علم، فناوری و نوآوری در قالبی یکپارچه مطرح و بعضا با عنوان سیاستهای جامع نوآوری تدوین میشوند. در مقاله حاضر، پس از بررسی وضعیت کشور در شاخصهای اقتصاد دانشبنیان، به بررسی تناظر آن با سیاست نوآوری در ابعاد مختلف پرداخته شده است. تجارب، مدلها و تحلیلها مشخص میسازد که برای تقویت اقتصاد دانشبنیان، سیاست نوآوری به طور خاص در بعد «نهادی» نیازمند بازنگری جدی است. «ابزارها»ی سیاستی باید ارتقا یابد و متناسبسازی شود و خلق دانشبنیان بهبود یابد. براین اساس، در بخش نهایی مقاله، پیشنهاداتی در این باره ارائه شده است.

اقتصاد دانشبنیان, نقشهراه, ایران, حکمرانی, سیاست نوآوری