محمدحسین یوسف زاده - دانشگاه بیرجند
سیدمحمد پورمعافی - دانشگاه شهید بهشتی
مسیب سبزهئی - پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور
منصور وثوقی عابدینی - دانشگاه شهید بهشتی
محمد هاشم امامی - پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور

سنگ­های آتشفشانی ترشیری شمال و باختر بیرجند شامل داسیت، آندزیت، آندزیت بازالتی، تراکی آندزیتی و ریولیت بوده و به سری ماگمائی آهکی- قلیایی تعلق دارند. شواهد کانی شناسی، سنگ شناسی و ژئو شیمیائی نشان می دهد که محل تشکیل این سنگ­ها با حاشیه فعال قاره­ای مطابقت دارد. آندزیت­ها و داسیت­ها غالبا به صورت گنبدهای آتشفشانی و یا به صورت دایکی، سنگ­های قدیم تر منطقه، شامل افیولیت ملانژ اواخر کرتاسه و فلیش­های اواخر کرتاسه و پالئوسن را قطع می­کند. یکی از بارزترین ویژگی­های این سنگ­ها حضور برونبوم­های متفاوت در آن­هاست. این برونبوم­ها شامل انواع زینولیتی و اتولیتی می­شوند. زینولیت­ها شامل هورنفلس­های پلیتی، آمفیبولیتی و گنیس­های تونالیتی و اتولیت­ها از نوع آندزیتی (دیوریتی) و داسیتی (تونالیتی) می­شوند. زینولیت­ها قطعات کنده شده از واحدهای افیولیت ملانژ و فلیشی کرتاسه است که حین صعود ماگما به درون آن سقوط کرده و حداقل دستخوش دو نوع دگرگونی شده­اند. دگرگونی اول از نوع گرما جنبشی بوده که به جایگیری افیولیت­ها بر پوسته قاره­ای وابسته است. طی این دگرگونی، واحدهای فلیشی به اسلیت، فیلیت و میکاشیست ؛ واحدهای بازیک مجموعه افیولیتی به آمفیبولیت و واحدهای اسیدی آن به گنیس تونالیتی تبدیل شده است. دگرگونی دوم از نوع مجاورتی و ناشی از تاثیر گرمای ماگمای مادر گدازه­ها بر برونبوم­ها بوده، به طوری که آن­ها را تا درجات متوسط و شدید دگرگون کرده است

Volcanic rocks- Calc-alkaline, Enclave, Tertiary, Birjand., سنگ های آتشفشانی, آهکی- قلیایی, برونبوم, ترشیری, بیرجند.