غلامرضا احمدزاده - انشگاه محقق اردبیلی
احمد جهانگیری - دانشگاه تبریز
منصور مجتهدی - دانشگاه تبریز
دیوید لنتز - دانشگاه نیو برانزویک

در شمال­غرب مرند در بخش شمالی نوار آتشفشانی ارومیه-دختر مجموعه­ای از سنگ­های آتش­فشانی با ترکیب آندزیت، داسیت، بازالت­های سدیک، پتاسیک و اولتراپتاسیک قلیایی برونزد دارند که در گستره­ی زمانی میوسن بالائی تا کواترنری به سطح زمین راه یافته­اند. این مقاله به بخش ترکیب­های آندزیتی و داسیتی این سنگ­ها می پردازد که به­طور پراکنده از داخل مجموعه آذرآواری بیرون ریخته­اند. این سنگ­های آتشفشانی دارای بافت پرفیری هستند که شامل فنوکریست­های پلاژیوکلاز، هورنبلند، پیروکسن و به مقدار کم بیوتیت هستند. از لحاظ ژئوشیمیایی این سنگ­ها دارای مقادیرSiO۲  در گستره­ی ۸/۶۷ – ۵/۵۷ درصد وزنی، Al۲O۳ (۵/۱۴ تا ۳/۱۶)،Sr  (۵۷۷- ۱۱۸۵) بالا، نسبت­های بالای Sr/Y (۷/۳۰- ۴۶/۸۴) و La/Yb (۲۷/۱۳- ۳۶/۶۱) و مقادیر پایین Y (۲/۱۱-۲/۲۰) هستند که نشان­دهنده ویژگی آداکیتی این ماگماها هستند. ویژگی­های ژئوشیمیائی نمونه­های منطقه­ی با آداکیت­های پر سیلیس (Sr<۱۱۰۰ ppm, Na۲O+K۲O<۱۱ %wt, MgO = ۰.۸۵-۳.۵)  همخوانی دارد که نشان می­دهد آداکیت­های منطقه­ی مورد بررسی همانند آداکیت­های پرسیلیس از ذوب صفحه­ی بازالتی فرورونده به وجود آمده­اند. همچنین این سنگ­ها از عناصر LILEs و LREEs غنی­شدگی نشان می­دهند (۳۳/۶- ۳۹/۲۶(Ce/Yb)N=) و دارای تهی­شدگی نسبی از عناصر انتخابی HFSEs مانند Ta, Ti و Nb هستند. الگوی شدید جدایشی در REE و نیز مقادیر پایین HREEs و Y ممکن است به دلیل وجود گارنت و یا آمفیبول در پسمانده­ی جامد ماگمای این سنگ­ها باشد. همچنین مقادیر بالای استرانسیم و بیهنجاری منفی تانتالیم، نیوبیوم و تیتانیم می­تواند نشانگر عدم حضور پلاژیوکلاز و حضور اکسیدهای آهن و تیتان در تفاله­ی باقیمانده­ی ذوب باشد. ویژگی­های ژئوشیمیائی سنگ­های منطقه نشان می­دهند که شکسته شدن صفحه­ی اقیانوسی فرورونده و ذوب باقیمانده­ی این صفحه موجب تولید ماگماتیسم آداکیتی منطقه­ی شمال­غرب مرند شده­اند. همچنین بالا بودن مقادیر باریم، توریم و روبیدیم می­تواند در اثر آغشتگی ماگما با مواد پوسته­ای در طول صعود ماگماست.

Adakite, Neotethys, subduction, Urumieh Dokhtar Magmatic Arc, Northwest Iran., آداکیت, نئوتتیس, فرورانش, نوار ماگمائی ارومیه – دختر و شمالغرب ایران