محمد هادی فرپور - دانشگاه شهید باهنر کرمان
مهدی ایران نژاد - دانشگاه شهید باهنر کرمان

خاک­های قدیمی به خصوص در مناطق خشک اطلاعات ارزشمندی از اقلیم گذشته حاکم بر منطقه در اختیار قرار می­دهند.  این خاک­ها در ایران مرکزی معمولا به صورت مدفون یافت می­شوند. در بررسی خاک­های قدیمی، از مخروط آبرفتی گیودری جنوب شهرستان رفسنجان استفاده شد. رژیم‎های رطوبتی و گرمایی منطقه به ترتیب اریدیک و مزیک است. براساس معیارهای شناسایی خاکهای دیرینه، تعداد چهار لایه خاک قدیمی در عمقهای ۱۵، ۲۰، ۴۵، و ۵۰ متری از سطح زمین در دره­ی حاصل از رودخانه­ی گیودری مورد شناسایی قرار گرفتند. در پراش پرتو ایکس نمونهها کانیهای رسی پالیگورسکیت، ایلیت، اسمکتیت، کلریت و کائولینیت مشاهده شدند. در خاک قدیمی شماره ۴ کانی رسی پالیگورسکیت دیده نشد که به شرایط مرطوب­تر زمان تشکیل این خاک قدیمی و بنابراین عدم تشکیل و یا تغییر شکل این کانی به اسمکتیت نسبت داده می­شود. رسانندگی الکتریکی ۶۰ دسی زیمنس بر متر در خاک قدیمی ۳ به همراه ۵ % گچ و نیز مقادیر زیاد کانی پالیگورسکیت در ریز نگاشت­های میکروسکوپ الکترونی روبشی حاکی از وجود اقلیم خشک­تر در زمان تشکیل این خاک در مقایسه با خاک­های قدیمی دیگر است. نتایج این پژوهش نشانگر تاثیر میزان سنگریزه بر درصد خلل و فرج خاک طی بررسی­های ریز ریخت­شناختی است.

paleosols, Givdary alluvial fan, palygorskite, paleoclimate, Rafsanjan., خاکهای قدیمی؛ مخروط آبرفتی گیودری؛ پالیگورسکیت؛ اقلیم گذشته؛ رفسنجان.