غلامرضا فتوحی راد - دانشگاه بیرجند
غلامرضا نوروزی - دانشگاه بیرجند
احمد آریافر - دانشگاه بیرجند

سنگ­های آذرین مافیک و اولترامافیک مورد بررسی، به یک مجموعه­ی افیولیتی وابسته­اند که در شرق بیرجند (بین سولابست در جنوب تا شمال گزیک در شمال) واقع شده است. نتایج نمودارهای کانی­شناسی و ژئوشیمیایی نشان می­دهد که گابروها و تعدادی از پریدوتیت­ها به سری انباشتی ماگمای مورب زون گسترش یافته­ی کف اقیانوس وابستگی دارند و تعدادی دیگر نیز از انواع دگرگون (تکتونیت­ها) هستند. سری ماگمایی سنگ­های آذرین مورد بررسی بر اساس نمودارهای ژئوشیمیایی تولئیتی است. مشابهت الگوهای عناصر کمیاب در نمودارهای عنکبوتی نیز وابستگی این سنگ­ها را به ماگمای بازالتی نوع مورب تایید می­کند. نتایج دما - فشارسنجی تعدادی از این سنگ­ها که بر اساس درجه بندی­های مختلف محاسبه شده­اند دماهایی بین ۹۴۴ درجه­ی سانتیگراد در گابروها تا ۱۲۹۴ درجه­ی سانتیگراد در پریدوتیت­ها بدست داده است. برای تبلور این سنگ­ها، بر اساس محاسبات نرم افزار ترموکالک هلند و پاول، دماهایی بین ۷۴۸ درجه­ی سانتیگراد در گابروها تا ۱۲۸۲ درجه­ی سانتیگراد در پریدوتیت­ها و فشارهایی بین ۴۶/۱۷ در گابرو تا ۷/۲۴ و ۶/۳۳ کیلوبار در پریدوتیت­ها به دست آمدند. اغلب این دماهای به دست آمده بخصوص دماهای ترموکالک برای تبلور این سنگ­ها از ماگمای غنی از منیزیم نوع مورب در یک مرکز گسترش کف اقیانوسی منطقی می­نماید.

Ophiolitic complex, mafic and ultramafic igneous rocks, cummulate series, geothermobarometry, Birjand., مجموعه ی افیولیتی؛ سنگ های آذرین مافیک و اولترامافیک؛ سری انباشتی؛ دما- فشارسنجی - بیرجند.