علی اصغر سپاهی - دانشگاه بوعلی سینا
طیبه خاکسار - دانشگاه بوعلی سینا

مجموعه­ی نفوذی الوند در جنوب همدان، در زون سنندج-سیرجان واقع شده است. این مجموعه شامل سنگ­های مافیک تا فلسیک مانند گابرو، دیوریت، تونالیت، گرانودیوریت، گرانیت، آپلیت و پگماتیت است. سنگ­های شبه گرانیتی بخش اعظمی از سنگ­های این مجموعه را به خود اختصاص می­دهند که از این میان می­توان به دو دسته گرانیتوئیدهای پورفیروئید و گرانیتوئیدهای بسیار روشن اشاره کرد. گرانیتوئیدهای پورفیروئید غنی از پتاسیم بوده در حالی که گرانیتوئیدهای بسیار روشن فقیر از پتاسیم هستند. ویژگی­های سنگ نگاری و زمین شیمی سنگ­های گرانیتوئیدی نشان می­دهد که این دودسته از هم مجزا بوده و  احتمالا از جدایی یک ماگما حاصل نشده­اند. گرانیتوئیدهای بسیار روشن نسبت به گرانیتوئیدهای پورفیروئید از CaO، Na۲O و Al۲O۳ غنی تر و از K۲O، FeO و MgO فقیرترند و روند تبلور جدایشی از یک ماگمای مشترک با گرانیتوئیدهای دیگر را نشان نمی­دهند. دامنه­ی تغییرات مقدارΣREE  و (La/Yb)N در گرانیتوئیدهای بسیار روشن گسترده تر از سایر سنگ­های دیگر است. مقادیر Eu/Eu* در گرانیتوئیدهای پورفیروئید  ۳۸/۰-۶۱/۰، در گرانیتوئیدهای بسیار روشن ۵۲/۰-۳۳/۱۱ و در آپلیت­ها ۱۵/۰-۱۵/۲ است. بی­ هنجاری منفی Eu  در گرانیتوئیدهای پورفیروئید با خاستگاه پوسته­ای که برای آنها در نظر گرفته شده است، همخوان است. با توجه به اینکه گرانیتوئیدهای بسیار روشن به دلیل مقدار نسبتا زیاد CaO و Na۲O غنی از پلاژیوکلاز هستند لذا به دلیل جانشینی  Eu به جای  Ca در شبکه این کانی، این سنگ­ها از خود بی ­هنجاری مثبت Eu نشان می­دهند. آپلیت­ها و پگماتیت­های منطقه از نظر زمین شیمی بیشتر به گرانیتوئیدهای پورفیروئید شباهت دارند و احتمالا از جدایی آنها حاصل شده­اند.

Alvand, granitoid, geochemistry, porphyroid, Eu anomaly., الوند؛ گرانیتوئید؛ زمین شیمی؛ پورفیروئید؛ بی هنجاری Eu..