قادر حسین زاده - دانشگاه تبریز
محسن موید - دانشگاه تبریز
اسلام مقدمی - دانشگاه تبریز

منطقه­ی مورد بررسی در ۲۰ کیلومتری شمال غربی هشجین، جنوب غربی استان اردبیل واقع شده و جزئی از زون دگرسانی کجل- شمس­آباد در کمربند آتشفشانی طارم - هشتجین است. زئولیت و کانی های همراه آن مانند کوارتز و کلسیت در درز و شکستگی­های سنگ میزبان تراکی­ آندزیتی تشکیل شده­اند. در زون­های دگرسان زئولیتی مورد بررسی، استیلبیت کانی اصلی بوده و کانی­های ایلیت، سانیدین، کلریت، کلسیت و کوارتز به عنوان کانی فرعی حضور دارند. بر اساس مشاهدات سنگ نگاری، کانی های اصلی سنگ های میزبان شامل پلاژیوکلاز، فلدسپار پتاسیم و اوژیت همراه با شیشه های آتشفشانی بوده و بافت پورفیری نشان می­دهند. بررسی­های ژئوشیمیایی و محاسبات تغییرات جرم عناصر اصلی و فرعی نشان می دهد که عناصری مانند Na، K، Ca، Mg، Fe و Mn در سنگ­های دگرسان شده نسبت به سنگ اولیه تراکی­آندزیتی تهی شده و Al و Si غنی شده­اند، عناصر نادر خاکی بجز Eu و عناصر با میدان پایداری بالا (HFSE) دارای رفتار نسبتا مشابهی بوده و با افزایش شدت دگرسانی غنی شده اند در حالیکه عناصر لیتوفیل درشت یون (LILE) الگوی توزیع متفاوتی در سنگ­های دگرسان و نادگرسان نشان می­دهند. خاستگاه گرمابی زئولیت­ها با شواهدی نظیر بلورهای خودشکل، بافت پرکننده ی فضای خالی و بادامکی و نبود کانی­های شاخص دگرگونی تدفینی پشتیبانی می­شود. گستره­ی پایداری زئولیت در اثر فعالیت سیلیس محلول و دما کنترل می­شود. استیلبیت در لگاریتم فعالیت سیلیس محلول ۱/۴- پایدار بوده و در دمای زیر ˚C ۱۰۰ و pH حدود ۸ تا ۹ تشکیل می شود.

Hashjin, Kejal, Shamsabad, geochemistry, zeolitic alteration, stilbite., هشجین؛ کجل؛ شمس آباد؛ ژئوشیمی؛ دگرسانی زئولیتی ؛ زئولیت؛ استیلبیت.