مرتضی زرگرشوشتری - دانشگاه شهید چمران اهواز
امیر پورمقدم - دانشگاه شهید چمران اهواز
منصور فربد - دانشگاه شهید چمران اهواز

در این مقاله، از روش مکانوشیمیایی برای تولید نانوذرات Zn۱-xNixO که در آن x برابر ۰۱/۰، ۰۲/۰، ۰۳/۰، ۰۴/۰، ۰۵/۰، ۰۸/۰ و ۱/۰ است، استفاده شده است. برای بررسی خواص ساختاری از الگوی پراش پرتوX، ریخت­شناسی ذرات از میکروسکوب الکترونی روبشی نشر میدانی، خواص اپتیکی از طیف­سنج فرابنفش- مرئی و طیف­سنج فوتولومینسانس و خواص مغناطیسی از مغناطیس­سنج نمونه­ی ارتعاشی استفاده شده است. نتایج الگوی پراش پرتوX نشان می­دهند که نانوذرات Zn۱-xNixO تا x برابر ۰۳/۰  تک فاز بوده و فازناخالصی در ساختار اکسید روی ظاهر نمی­شود، و از x برابر ۰۴/۰ فاز ناخالصی در این ساختار ظاهر می­شود. نتایج میکروسکوپ الکترونی روبشی نشر میدانی  نشان می­دهد که با آلایش نیکل در ساختار اکسید روی، میانگین اندازه­ی ذرات افزایش می­یابند. بررسی نتایج طیف­سنج فرابنفش- مرئی نشان می­دهند که با آلایش نیکل، گاف اپتیکی نانوذرات اکسید روی کاهش می­یابد که می­تواند به­دلیل برهم­کنش تبادلی sp-d بین الکترون­های نواری و الکترون­های d یون­های Ni۲+  باشد. بررسی مغناطیسی نمونه­ی ارتعاشی نشان می­دهد که نانوذرات اکسید روی و آلاییده با نیکل، از میدان صفر تا حدود Oe۲۰۰۰ خاصیت فرومغناطیس از خود نشان می­دهند. در میدان­های قوی­تر، نانو ذراتZn۱-xNixO با x برابر صفر و ۰۱/۰ خاصیت دیامغناطیسی و برای x بزرگتر از ۰۱/۰ نمونه­ها از خود خاصیت پارامغناطیسی نشان می­دهند.

Zinc oxide, nickel, mechanochemical, ZnO nanoparticles, اکسید روی؛ نیکل؛ مکانوشیمیایی؛ نانوذرات ZnO.