کامیار کاظمی - Assistant Professor, Department of Agriculture, Payame Noor University, Tehran, Iran
حمداله اسکندری - Associate Professor, Department of Agriculture, Payame Noor University, Tehran, Iran
سیدنادر موسویان - Assistant Professor, Department of Agriculture, Payame Noor University, Tehran, Iran

یک آزمایش مزرعه ای در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور شادگان، استان خوزستان، اجرا شد تا تولید دانه و روغن کنجد در شرایط آبیاری محدود در واکنش به کاربرد ورمی کمپوست مورد ارزیابی قرار گیرد. آزمایش به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در ۳ تکرار انجام شد به طوری که تیمار آبیاری در دو سطح (I۱: آبیاری کامل سیستم ریشه و I۲: آبیاری جزئی سیستم ریشه) در کرت اصلی و کود ورمی کمپوست (صفر، ۵، ۱۰، ۱۵ و ۲۰ تن در هکتار) در کرت-های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که درصد روغن و عملکرد دانه و روغن کنجد در شرایط آبیاری جزئی ریشه به ترتیب ۳، ۱۷/۷ و ۲۳/۹ درصد کاهش یافتند. کاهش معنی دار (P≤۰.۰۱) تعداد دانه در بوته و وزن هزار دانه در شرایط آبیاری جزئی ریشه (به ترتیب ۳۰ و ۱۱/۲ درصد) نشان می دهد عملکرد دانه ی کنجد به هر دو جزء عملکرد، وابسته است. با این حال، تعداد دانه به محدودیت آب حساسیت بیشتری نسبت به وزن دانه داشت. مصرف آب در تیمار آبیاری محدود، ۴۹/۲ درصد کاهش یافت و این امر باعث شد بهره وری آب برای تولید دانه و روغن در شرایط آبیاری جزئی ریشه نسبت به آبیاری کامل سیستم ریشه به ترتیب ۶۱/۷ و ۴۹ درصد افزایش یابد. مصرف کود ورمی کمپوست به بهبود عملکرد دانه و روغن کنجد و صفات مرتبط با آن ها منجر شد به طوری که با مصرف ۲۰ تن در هکتار کود، عملکرد دانه و روغن به ترتیب از ۷۹۱ به ۱۲۴۸ کیلوگرم در هکتار (افزایش ۵۷/۸ درصدی) و ۳۷۴ به ۶۵۷ کیلوگرم در هکتار (افزایش ۷۵/۷ درصدی) رسیدند. بنابراین، مصرف کود ورمی کمپوست می تواند در شرایط آبیاری محدود به بهبود عملکرد دانه و روغن کنجد کمک کند.

Drought stress, Grain yield, Oil content, Partial root zone irrigation, تنش خشکی, درصد روغن, عملکرد دانه, کم آبیاری