مریم معینی - دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران
عمران محمد رزاقی - دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران
محمود محمودی - دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران،
طاهره پاشایی - دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی کردستان

زمینه و هدف: این پژوهش با هدف تعیین عوامل مرتبط با زمان عود و بنابراین افزایش میزان ماندگاری در درمان در بیماران تحت درمان نگه دارنده با متادون با استفاده از مدل های بقا، در مرکز ملی مطالعات اعتیاد انجام گرفته است.   روش کار: در این مطالعه ۱۹۸ بیمار وابسته به مصرف اپیوییدها که همگی از سال ۱۳۸۵ در مرکز ملی مطالعات اعتیاد (اینکاس) تحت درمان نگهدارنده با متادون قرار داشتند وارد مطالعه شدند. بیماران در بین سال های ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۹ مورد پیگیری قرار گرفتند. برای تحلیل عوامل موثر بر زمان عود از مدل نیمه پارامتری مخاطرات متناسب کاکس استفاده شد.   نتایج: مطالعه نشان داد ۸۶ نفر از بیماران تحت درمان در طول درمان عود و بازگشت به مصرف مجدد مواد داشته اند. شرط تناسب خطرات برای کلیه متغیرهای توضیحی برقرار بود. تخمین مدل کاکس نشان داد با افزایش مصرف متادون به میزان یک میلی گرم، مخاطره (Hazard) ۱۵/۰ کمتر شده و طول دوره ماندگاری در درمان افزایش یافته است (۰۰۱/۰> p ). برای بیماران که بنا به اظهار خود مبتلا به بیماری های روانی بوه اند، نسبت به بیمارانی که سلامت روانی داشتند، نسبت مخاطره (Hazard Ratio) ۲۹/۲ برابر بود (۰۰۱/۰> p ). همچنین نسبت مخاطره برای افرادی که به طور همزمان چند ماده مصرف می کردند نسبت به معتادان تک مصرفه ، ۸/۴ محاسبه شد (۰۰۱/۰> p ). برای بیمارانی که در گذشته سابقه ترک داشته اند ، در مقایسه با افرادی که سابقه درمان قبلی نداشتند، این نسبت برابر ۹/۱ بود (۰۵/۰> p ). سایر متغیرهای توضیحی وارد شده در مدل از جمله متغیرهای اجتماعی و جمعیت شناختی اثر معنی داری بر نسبت مخاطره نداشتند.   نتیجه گیری: اگر چه با افزایش مصرف متادون، زمان عود در بیماران افزایش یافته، اما بیماران مبتلا به بیماری های روانی، بیمارانی چند مصرفه، همچنین افرادی که در گذشته سابقه درمان داشته اند، باید از خدمات درمانی و مشاوره ای بیشتری در مراکز ترک اعتیاد بهره مند شوند.

Methadone Maintenance Treatment Program, Opioid dependence, Relapse, Cox proportional hazard model, درمان نگهدارنده متادون, مواد مخدر اپیوییدی, عود, مدل مخاطرات متناسب کاکس