جواد عدل - گروه بهداشت حرفه ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران
مهناز محسنی - مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی ایران

زمینه و هدف: بنا به تعریف ایمنی اولین اقدام در برقراری سامانه ایمنی شناسایی خطر می­باشد که اگر به درستی انجام نشود، مراحل بعدی استقرار سامانه به درستی اجرا نخواهد شد. از آنجایی که روش­های شناسایی، اغلب خطرهای یک یا دو عنصر اصلی سامانه ایمنی را هدف قرار می­دهند لذا با اجرای یک روش نمی­توان همه خطرها را شناسایی نمود. روش­ کار: مطالعه مقطعی حاضر که بصورت کاوش و تفحص در منابع علمی انتشار یافته انجام گرفته است، هدف، یافتن روش­های شناسایی خطر قابل اجرایی بود که می­توانند درصد بالایی از کل خطرهای سامانه را شناسایی کنند. در ابتدا پنج روش اجرا و تعداد خطرهای شناسایی شده در هر روش مشخص و سپس ضریب اثر بخشی شناسایی خطر برای آنها محاسبه شد. با همین رویکرد دو روش در دو سامانه مختلف فرآیندی آزمون گردید.  نتایج: تعداد خطرهای شناسایی شده با روش HAZOP و در نتیجه ضریب اثر بخشی شناسایی خطر  این روش بیش از روش­های دیگر بود. وقتی دو روش HAZOP و AEA بصورت تنها و به عنوان روش مقدماتی به کار برده شدند تنها ۲۰ الی ۸۰ درصد کل خطرهایی را که در صورت اجرای همه­ی روش­های مختلف شناسایی خطر مورد شناسایی قرار می­گرفتند، شناسایی شدند.   نتیجه ­گیری: نتایج نشان داد که روش HAZOP نسبت به سایر روش­ها می­تواند خطرهای بیشتری را شناسایی کند. اما اگر به تنهایی بکار رود احتمالا  تنها ۴۰ درصد خطرها شناسایی می­شوند. نکته­­ی مهم آن که انتخاب روش مناسب در شناسایی هرچه بیشتر خطرها نقش مهمی دارد.

Industrial Safety, System safety, Hazard identification techniques, Comparison of technique effectiveness, Coefficient of hazard identification effectiveness, ایمنی در صنعت, ایمنی سامانه, روش های شناسایی خطر, مقایسه ی کارایی روش ها, ضریب اثربخشی شناسایی خطر