نیلوفرسادات عبدالهی - پژوهشگر پسادکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی

اهمیت نسخه های مصور برای هنرمندان و پژوهشگران حوزه هنرهای تجسمی موجب شده این تحقیقات بیشتررنگ هنری داشته باشند و پژوهشگران زبان و ادب فارسی کمتر به تحقیقاتی با این موضوع توجه کنند. تنها تعدادانگشت شماری از پژوهش های ادبی را میتوان یافت که به موضوع نسخه های مصور و جزئیات نگاره های آن پرداختهباشند. حال آنکه این نگاره ها جایگاه مهمی در نمایش تلقی مردم دوران نگارش نسخه داشته و میتوان تاثیر منابعجانبی همچون نگاه عامه مردم و شرایط فرهنگی-اجتماعی را در آنها بررسی کرد. در این میان از شاهنامه بدلیلجایگاه ویژه اجتماعی، نسخهه ای مصور بیشتری برجای مانده و به سبب استقبال فراوان مردم از آن از عوامل جانبیبیشتر تاثیرپذیر بوده است. شهرت و رواج شاهنامه هم بر نگرش مردم بر داستان های آن اثرگذاشته و هم قشر خواصجامعه را با دیدگاه های عامیانه درباره حماسه ملی آشنا کرده است. یکی از نمونه های شاخص، نگارگران دستنویسشاهنامه بایسنقری هستند که از روایات عامیانه و عوامل جانبی دیگر تاثیر پذیرفته اند . بررسی این موارد با اتکا برتصاویر نسخه ها می تواند اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پژوهشگران شاهنامه به ویژه تحقیقات مرتبط با نگاهجامعه به این اثر قرار دهد. در این مقاله با توجه به ظرایف نگاره های نسخه بایسنقری، مشهورترین نسخه مصورشاهنامه در مکتب هرات، به وجوه مثبت توجه ادبپژوهان به این جزئیات هنری پرداخته و آسیب های کم توجهیبه این نگاره ها در تحقیقات ادبی را بیان کرده ایم.

شاهنامه فردوسی، نگاره ها، نسخه بایسنقری، ادبیات عامه، نسخه پژوهی.